Moskova’nın Ukrayna’dan geçen doğal gaz boru hatlarını Türkiye üzerinden geçireceğini açıklamasıyla birlikte, Türkiye doğal gaz boru hattı merkezi olmaya bir adım daha yaklaşmış oldu. Ancak uzmanlara göre bu hedefe ulaşma yolunda aşılması gereken ciddi engeller var.
Ukrayna’daki krizin giderek daha da kötüye gitmesi, Türkiye’nin yıllardır hayalini kurduğu bölgesel enerji merkezi olma isteğinin gerçekleşmesi için bir fırsat olabilir.
Global Source’tan siyasi danışman Atilla Yeşilada, Rusya’nın Avrupa’ya sattığı doğal gazı Ukrayna yerine Türkiye üzerinden geçirmesinin, Türkiye için son derece önemli bir fırsat olduğunu belirtiyor.
Anlaşma imzalandığında şu anda Ukrayna üzerinden Avrupa’ya dağıtılan tüm doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya gideceğini belirten Yeşilada, bunun ekonomik fayda sağlayabileceğini ama etik ve diplomatik krize de neden olacağını belirtiyor.
Rusya’nın yıllardır Avrupa’ya sattığı doğal gazın güzergahını değiştirmesinin temelinde Ukrayna hükümetiyle yaşanan sorunlar ve bu sorunlar nedeniyle etkilenen doğal gaz satışları var.
Profesör Sinan Ülgen’e göre, Türkiye’nin Ukrayna’nın yerini alacak olması Avrupa Birliği tarafından ılımlı karşılanmıyor. AB Enerji Komisyonu sorumlusunun bu konuda Türkiye’nin önünde birtakım yasal engeller olduğunu belirtmesine dikkati çeken Profesör Ülgen, Rusya’nın yasalarda değişiklik yapması gerektiğini söylüyor. Anlaşma ve yasalar gereği doğal gazın halen Ukrayna üzerinden Avrupa’ya satıldığını belirten Ülgen, bu anlaşmaların uzun vadeli olması nedeniyle de, yeniden pazarlık etmenin söz konusu olamayacağının altını çiziyor.
Anlaşmalar konusunda hiçbir yorumda bulunmayan Rusya’nın en büyük doğal gaz şirketi Gazprom’un Genel Müdürü Aleksei Miller, AB’nin tesislerinin iki yıla kadar Türkiye’den gelecek olan doğal gaza teknik açıdan uyumlu olması gerektiğini belirtti.
Geçen ay Türkiye’yi ziyaret eden Gazprom Genel Müdürü Aleksei Miller, Enerji Bakanı Taner Yıldız ile dört saatlik bir helikopter turuna çıkarak, boru hattının geçeceği güzergah üzerinde incelemelerde bulundular.
Rusya’nın boru hattını Türkiye’ye yönlendirmek için acele etmesi ve Türkiye’ye sattığı doğal gazın fiyatında iki kez indirime gitmesi, Türkiye için son derece olumlu bir gelişme olarak yorumlanıyor.
Ankara’daki Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsünde uzman olarak çalışan Volkan Özdemir, Türkiye’nin sadece boru hattı geçen bir ülke olmaktan çıkıp, kendisini bu coğrafyadaki en etkili enerji merkezi olmaya odaklaması gerektiğini belirtiyor.
Batılı ülkeler tarafından Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımlar ve bu yaptırımların neden olduğu ekonomik kriz nedeniyle Türkiye’nin bir hayli avantajlı bir konumda olduğunu ifade eden Özdemir, Türkiye’nin Rusya’nın elindeki tek seçenek olduğunu söylüyor. Bu noktada Türkiye’nin daha stratejik davranarak, Rusya ile enerji merkezi olmaya yönelik bir ortaklık geliştirmesi gerektiğini ifade ediyor.
Ancak Türkiye’nin boru hattından elde edeceği ekonomik kazanç sınırlı olacak. Geçiş ücreti alınmasıyla sınırlı olan anlaşma, Türkiye’ye bu doğal gazı satma yetkisini vermiyor. Siyasi danışman Atilla Yeşilada Türkiye’nin enerji merkezi olmaya yönelik hayallerine sadece diplomatik değil, enerji piyasa uzmanlığına bağlı engeller de olduğunu belirtiyor.
Türkiye’nin doğal gaz piyasasını anlamak, alıcıları tanımlamak, piyasalarla ilgili uzun ve kısa vadeli tahminler yapmak, depolama kapasitesine sahip olmak gibi birçok farklı alanda sahip olmadığı teknik bilgi ve enerji piyasası uzmanlığına ihtiyacı olduğunu söyleyen Yeşilada, bu nedenle doğal gaz satışının son derece riskli ancak kazançlı bir piyasa karakteristiğine sahip olduğunu ifade ediyor.
Azerbaycan’dan Avrupa’ya yeni bir boru hattı yapılması ve bu hattın da Türkiye üzerinden geçecek olmasıyla birlikte Türkiye enerji dağıtımında önemli bir konuma sahip olacak. Atilla Yeşilada, Türkiye’nin bu sayede AB’ye karşı stratejik bir üstünlük kuracağını belirtiyor.
Uzmanlar, Türkiye’nin enerji merkezi olması hayaline karşı söylemlerle mücadele içinde olduğunu, ancak Ukrayna’daki krizin bu hayale erişme yolunda son derece önemli bir pazarlık kozu sağlayabileceğine dikkati çekiyor.
