Asgari ücretin 2 dolara kadar düştüğü ve halkın beslenme, barınma, eğitim ve ulaşım gibi zorunlu ihtiyaçlarını bile karşılamakta zorlandığı Venezuela’da nüfusun ciddi bir kesimi için kültürel ve sanatsal etkinliklerde bulunmak mümkün değil. Bu durumdan en fazla etkilenen sektörlerden biri de sinema sektörü.
Amerika’nın Sesi Venezuela muhabiri Mustafa Özdemir, sinema sektörüne dair sorunun muhataplarıyla konuştu.
23 yıldır sinema sektöründe uluslararası sinema festivalleri düzenleyen, film dağıtımı ve gösterimleri yapan bir kuruluşun başkanı olan Bernardo Rotundo, Venezuela’da 2015’te 30 milyon olan sinema seyircisinin 2018 yılında 13 milyona düştüğünü ayrıca yerli film üretiminin de azaldığını söylüyor.
Rotundo, “Bu düşüşteki ana etken halkın alım gücünün düşmesi ancak bunların yanı sıra başka unsurlar da mevcut. Örneğin 2016’dan bu yana AVM’lere uygulanan elektrik tasarrufu, Venezuela’da genelde AVM içinde faaliyet gösteren sinema salonlarında, gösterilen film sayısının da üçte bir oranında düşmesine neden oldu” diyor.
Ayrıca güvenlik sorunundan dolayı insanların gece sokağa çıkmak istememesi, ulaşım sorunu gibi nedenler de seyirci sayısının 30 milyondan 13 milyona kadar düşmesinde etkili olan diğer hususlar.
Bir diğer husus da üretilen yerli film sayısındaki düşüşler.
Rotundo, “Ekonomik krizin derinleşmesiyle birlikte son 4 yılda yerli film izlenme oranlarındaki düşüş %90’lara ulaşınca, yapımı 150 bin ile 500 bin dolar arasında bir bütçe gerektiren yerli filmler için kaynak bulmak da zorlaştı. Bundan 4 yıl önce yerli filmlere ortalama 120 bin seyirci gelirken bugün bu sayı 12 bine düşmüş durumda” ifadelerini kullanıyor.
Venezuela’daki sinema sektöründe faaliyet gösteren iki ulusal sinema salonu zinciri var. Genelde Hollywood filmlerinin gösterildiği bu salonlarda, sinema biletlerinin bedeli yaklaşık 25 bin bolivar yani asgari ücretin yüzde 60’ından daha fazla.
Bir okulda sekreter olan Dalia Urbina, “Ben bir okulda sekreter olarak çalışıyorum ve aylık 85 bin bolivar kazanıyorum. Sinemaya oğlum ve yeğenimle geldim, 3 biletin yanı sıra bir paket patlamış mısır ve iki meşrubat satın aldım ve yaklaşık 170 bin bolivar, yani iki aylık maaşımı ödedim” diyerek durumu özetliyor.
Krizle birlikte sayıları azalsa da görece daha ucuza, kaliteli Avrupa ve Latin Amerika filmleri izleyebileceğiniz alternatif sinema salonları da mevcut. Örneğin ayakta kalma mücadelesi veren Quiroz’un sinemasında 8 bin bolivara (yani asgari ücretin beşte birine) ödüllü bir film izleyebilirsiniz.
Sinema salonu işletmecisi Livio Quiroz “Biz Caracas’ta sanatsal ve kültürel içerikli Avrupa, Latin Amerika ve diğer filmleri gösteren birkaç sinema salonundan biriyiz. Salonumuzun doluluk oranı krize kadar pazartesinden perşembeye %70-75, cumadan pazara kadar ise %90-95 iken, bugünse %30-35’lerde. Burada eskiden ‘bilet satışı, kapı, müşteri ilişkileri, gösterim, yönetim, programlama’ işlerini yapan toplamda 6 çalışanımız vardı, bugünse bütün işi eşim ve ben yapıyoruz. Buna rağmen olası teknik sorunları çözebileceğimiz ek bir bütçemiz yok. Örneğin bir ampul, projektör ya da klima bozulduğunda bazen bağış toplamak zorunda kalıyoruz.Normalde dünyadaki en erişilebilir gösteri biçimlerinden biri olan sinema, bugün Venezuela’da ekonomik kriz, enflasyon ve düşük maaşlardan dolayı birçok kişi için bir lüks. Örneğin bizim salonumuza daha çok iyi film izlemek isteyenler ve 6-8 bin bolivarı ödeyebilmek için para biriktiren seyirciler geliyor. Ben asgari ücret kazananların sinemaya gidebilmesinin mümkün olmadığını açıkça söyleyebilirim” diyor.
Venezuela’da beklenen bir durum gerçekleşmediğinde sorumluluk alarak yapılması gerekeni yapmak anlamına gelen ‘Eğer dağ Muhammed’e gelmiyorsa Muhammed dağa gider’ deyişi oldukça sık kullanılır.
Etkisi sınırlı olsa da mahallelerde ücretsiz açık hava sinema gösterimleri düzenleyen oluşumlar, “Eğer halk sinemaya gelemiyorsa, sinema halka gider” felsefesi ile hareket ediyor.
Cine Movil Koordinatörü Mauricio Contreras da “Açık hava sinemasının ekranını, ses ve görüntü sistemlerini, sandalyeleri hazırlayan bir ekibe sahibiz. Burada oluşturduğumuz sahnenin 4 köşesine koyduğumuz 500 wattlık 4 ses hoparlörümüzle ve 8 x 6 metre boyutlarındaki bir ekrana yansıttığımız (HD kalitesinde) yüksek çözünürlükteki görüntüyle açık havada sinema gösterimi yapıyoruz. Filmin sonunda seyircilerin ses ve görüntüden ve yaşadıkları deneyimden keyif aldıklarını yüzlerinden okuyabiliyoruz. Şu anda Baruta Belediyesi’nin farklı mahallelerinde her cuma ve cumartesi Latin Amerika filmleri gösteriyoruz. Tüm mahalle sakinlerine ama en çok da ekonomik yetersizlikleri yüzünden sinemaya gidemeyenlere yönelik sinema gösterimleri yapıyoruz.Sineması olmayan şehir ve belediyelere gitmek de dahil olmak üzere filmlerin seyirci ile buluşmasına, dolayısıyla kültürel bir etkinliğe katkıda bulunduğumuza inanıyoruz” diyor.
En son bir yıl önce sinemada film izleyen dört çocuk annesi Mariana Romero, mahalle meydanlarında yapılan bu tür etkinliklerin mahalledeki yaşamı ve sosyal gelişimi olumlu etkilediğine inandığını söylüyor.
Romero, “Arkadaşlarımdan mahalle meydanında sinema filmi gösterileceğini duydum ve izlemeye geldim. Bence özellikle ekonomik yetersizliklerden dolayı sinemaya gidemeyen insanlar ve aileler için harika bir alternatif. Ben en son geçen yıl bir sinemaya gitmiştim. Ekonomik durumumun sinemaya gitmeme izin vermese de bu tip sosyo kültürel etkinliklerin, bireylerin psikolojik ve sosyal gelişimi üzerinde önemli bir etkisinin olduğunu düşünüyorum” diyor.
Venezuela’da son 4 yılda toplam sinema seyircisi %60 azalmış ve bunun en temel nedeni halkın alım gücünün düşmesi. Ancak bu senaryodaki acı gerçek, azalan sinema seyircisi sayısı değil, en sıradan kültürel etkinliklerin bile nüfusun önemli bir kesimi için lüks haline dönüşmüş olması.
