Avrupa Birliği Komisyonu’nun Türkiye’nin Brüksel’den en önemli beklentileri arasında yer alan Türk vatandaşlarına Schengen Bölgesi’ne girişte vize muafiyeti tanınmasına yönelik değerlendirmesine günler kaldı. Zamanın daralması vize serbestisi için karşılanması gereken 72 kriteri eksiksiz yerine getirmeye çalışan Türkiye’nin yanı sıra Avrupa Birliği’nde de strese neden oluyor.
Mülteci krizinin etkilerinin yoğun şekilde hissedildiği ve Avrupa Birliği ülkelerinde popülist eğilimlerin güçlü olduğu bir dönemde Türkiye için vize muafiyetinin ciddi şekilde konuşulmaya başlanması bazı ülkelerde iç siyaset açısından sorun yaratıyor. Konu iç politikada yoğun şekilde işlenirken Avrupa kurumları nezdinde de iç politik yansımalar net şekilde hissediliyor.
Avrupa Birliği Komisyonu, Türkiye hakkındaki görüşünü 4 Mayıs’ta açıklayacak. Gelinen aşamada vize muafiyeti için teknik yeşil ışığın yakılabilmesinin 72 kriterin eksiksiz karşılanmasına bağlı olduğu ve kuralların Türkiye için sulandırılmasının söz konusu olmayacağı vurguları Avrupa Birliği Komisyonu tarafından son haftalarda yoğun şekilde yapılıyor.
Bu doğrultudaki ilk net çıkış geçtiğimiz haftalarda Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker’den gelmişti. Çarşamba günü Avrupa Birliği Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini de bu doğrultuda bir açıklama yaparak, “Tüm kriterler karşılanırsa vize muafiyeti için bir tavsiye olacak aksi takdirde olmayacak” dedi. Avrupa Parlamentosu’nda konuşan Avrupa Birliği Komisyonu Birinci Başkan Yardımcısı Frans Timmermans da yapılanın zaten var olan bir sürecin hızlandırılması olduğunu belirterek, “Türkiye, 72 kriteri karşılamak durumunda. Yapabiliriz diyor. Göreceğiz ve ona göre sonuç çıkaracağız” dedi.
Türkiye tüm kriterleri 4 Mayıs öncesinde yetiştirme konusundaki iddialı yaklaşımını koruyor. Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Volkan Bozkır, kriterlerin pazartesi günü tamamlanacağını söyledi.
Avrupa Birliği Komisyonu teknik anlamada yeşil ışık yakar ve vize muafiyeti tavsiyesinde bulunursa konu siyasi onay için Avrupa Parlamentosu’nun önüne gelecek. Bu kurumda ise durum hala karışık. Türkiye konusundaki son oturum da bunu net şekilde ortaya koydu.
Avrupa Parlamentosu’ndaki en büyük grup olan Avrupa Halk Partisi (EPP) Başkanı Manfred Weber, “Vize konusunda zaten acil durum mekanizmaları var. Kuralların sulandırılması söz konusu olmayacak. Bu sadece Türkiye için değil diğer ülkeler için de geçerli. Eğer bir ülke kurallara uymazsa vize muafiyeti askıya alınır ve tekrar vize uygulanır” diye konuştu. Sosyalistler ve Demokratlar (S&D) Grubu Başkanı Gianni Pittella da Türkiye’nin son derece önemli bir ortak olduğunu ancak insan hakları gibi vize muafiyeti konusunun da pazarlık unsuru yapılmaması gerektiğini söyledi. Grubunun ilke olarak vize muafiyetine karşı olmadığını söyleyen Liberal Grup Başkan Yardımcısı Sophia in’t Veld ise, “Gazetecilerin üzerine gidilmesi vize muafiyetini yakınlaştırmıyor. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf bir ülke olarak Türkiye’nin ifade özgürlüğüne saygı göstermesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Avrupa Birliği’nin Türk vatandaşlarına vize muafiyeti sağlaması için Avrupa Parlamentosu’nun da onayı gerekiyor. Bu onayın verilip verilmeyeceği son ana kadar sıkıntılı bir konu olmayı sürdürecek. Sonucu ise Avrupa Parlamentosu’ndaki dengeler ve büyük grupların yaklaşımı şekillendirecek.
Gelinen aşamada işlerin sessiz ve derinden yürütüldüğü grubu ise Avrupa Birliği üyesi ülkeler oluşturuyor. Sessizlik herhangi bir hazırlığın ya da görüş alışverişinin gündemde olmadığı anlamına gelmiyor. Avrupa Birliği ülkelerinin en büyük sıkıntısını mevcut ortamda Türk vatandaşlarına vize muafiyetini iç kamuoyu önünde savunmak oluşturuyor. Fransa bu konuda en sıkıntılı ülkeler arasında. Almanya da verdiği sözü tutmakla kendi vatandaşlarına durumu anlatmak arasına sıkışmış durumda. Her iki ülke de olası bir muafiyetin çok sıkı kurallara bağlı olacağının, Türkiye’nin ve Türkiye Cumhuriyeti pasaportuna sahip kişilerin kurallara uymaması halinde serbestinin hızla askıya alınabileceğinin kamuoyu tarafından net şekilde anlaşılmasını sağlamak amacıyla teknik ve siyasi hazırlık içine girmiş durumda.
