Washington’da İsrail’in İran’ın nükleer tesislerini hedef alacak bir saldırı düzenleyip düzenlemeyeceği konusunda spekülasyon yapılıyor. Amerika Savunma Bakanı Leon Panetta, Perşembe günü Brüksel’de gazetecilere yaptığı açıklamada “İsrail’in bunu değerlendirdiğine işaret ettiğini, Amerika’nın da kaygılarını dile getirdiğini” söyledi. Washington Post yazarı David Ignatius da Panetta’nın İsrail’in Nisan, Mayıs, Haziran aylarında İran’daki tesisleri vurma ihtimalinin kuvvetli olduğunu düşündüğünü yazdı. Yani bu ihtimal Washington’da yoğun biçimde tartışılıyor.
Ancak Başkan Barack Obama, spekülasyona son vermeye çalıştı. Pazar günü Amerikan NBC televizyonuna demeç veren Obama, “İsrail’in ne yapması gerektiği konusunda karar verdiğini düşünmüyorum,” dedi.
Bu konunun bu kadar çok konuşulması İsrail’in bu yönde bir adım atmaya hazırlandığına mı işaret ediyor, yoksa gözdağı vermeyi mi amaçlıyor? Lehigh Üniversitesi öğretim üyesi Henri Barkey, İsrail’in aslında tek taraflı olarak saldırı düzenlemek istemediğini, İran’ın üzerindeki baskıyı arttırmayı amaçladığını düşünüyor.
Barkey şöyle konuştu: “Tabii İsrail bir açıdan gözdağı vermek istiyor, çünkü bu operasyonu tek başına yapmak istemiyor. Yani bunu yapmak istediği için değil, kendini mecbur hissettiği için yapacak. Yani İsrail öyle bir ortam yaratmak istiyor ki, dışarıdan gelecek baskı artsın ve o da operasyon yapmak durumunda kalmasın. Bu baskılar ne olabilir, şimdi gördüğümüz gibi yaptırımların sertleşmesi ki bu açıdan zaten bunu görüyoruz.”
Barkey, ancak İran’ın nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı düzenlenecekse İsrail’in böyle bir fırsatı kaçırmak istemeyeceğini de kaydetti. Barkey de, Panetta’ya atfedilen değerlendirmesi gibi, bunun ilkbaharda olabileceğini düşünüyor. Ancak bu son seçenek olacak…
Barkey sözlerine şöyle devam etti: “İran’a bir saldırı hem İsrail için, hem Ortadoğu için, hem de dünya için çok kötü olabilir. Öte yandan İsrail’in psikolojisi açısından İran gibi bir rejimin eline nükleer silah geçmesi çok tehlikeli. İsrail’in İkinci Dünya Savaşı’ndan gelen bir psikolojisi var, dolayısıyla bunu ciddiye almak lazım. Bu ciddi bir korku aslında İsrailliler için. Çok ılımlı olarak tanıdığım bazı İsrailliler bile operasyon yapılmasını istiyor – yani o derece korkuyorlar. Ama şunu da söylemek lazım: İsrail’de çok ciddi bir fikir ayrılığı var bu konuda, yani her İsrailli böyle bir şey istemiyor. Kamuoyu yoklamalarına baktığınızda İsraillilerin çoğu istemiyor operasyon yapılmasını. Bu hükümetin alacağı bir karar ve bu da hükümet için büyük bir risk.”
Peki, operasyon olasılığı konusunda Amerika’nın tutumu konusunda ne söylenebilir? Profesör Barkey İsrail’in tek taraflı olarak saldırı düzenlemesini “katiyetle istemiyorlar,” dedi: “Katiyetle istemiyor. Niye? Çünkü Amerika’da seçim yılı... Amerikan yönetimi seçim sırasında Ortadoğu’da yeni bir savaş çıkmasını istemiyor. Böyle bir savaşa kendilerinin de sürüklenmesinden korkuyorlar, çünkü İranlılar sırf İsrail’e değil Amerikan hedeflerine de saldırabilirler. Yani Amerika ister istemez kendisini bu savaşın içinde bulabilir. Ayrıca şu anda Amerika hem Irak’tan hem Afganistan’dan çıkmaya çalışıyor. Tam çekilirken yeni bir savaş çıkmasını katiyetle istemiyor. Çünkü zaten Amerikan ekonomisi çok kötü durumda... Amerika ekonomik durgunluktan daha yeni çıktı ve böyle bir savaşın ilk etkisi petrol fiyatlarının artması olacak. Şu an 100 dolar olan varil başına petrol fiyatları belki 150 dolara belki daha yukarıya çıkacaktır. Bunun Amerikan veya batı ekonomilerine büyük sorun yaratacağı şüphesiz. Dolayısıyla Amerika bunu istemiyor; İsrail’e de baskı yapıyor.”
Bu hafta Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Washington’da temaslarda bulunacak. Barkey Türkiye’yle Amerika’nın İran konusunda 2010 yılına kıyasla birbirlerine çok daha yakın olduklarını söyledi. Davutoğlu’nun temasları sırasında İran konusunun da önemli yer tutacağı tahmin ediliyor.
