Dünya çapında kamu sektöründe yolsuzluğu ölçen ve Salı günü açıklanan 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi'nde birçok ülke son on yılın en kötü sonuçlarını aldı.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü hazırladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 180 ülkeyi değerlendirdi.
Örgüt, 2012 yılında küresel sıralama için mevcut metodolojisini kullanmaya başladı. Uluslararası Şeffaflık Örgütü yayınladığı son endekste, 2012’den beri ilk defa 47 ülkenin geçen yıl en düşük puanı aldığını tespit etti.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, 2024 araştırması için “küresel yolsuzluk seviyeleri endişe verici derecede yüksek olmaya devam ediyor ve bunları azaltma çabaları da aksıyor” dedi.
Türkiye, 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi'nde 34 puanla 180 ülke içinde 107'nci sırada bulunuyor. Geçen yılki raporda da Türkiye yine 34 puan almış, ancak listede 115'inci sırada yer almıştı.
Örgüt, Türkiye'nin 2023 ve 2024 yılı puanlarının değişmemesine rağmen sıralamada yükselmesini diğer ülkelerin aldığı puanlardaki değişikliğe bağladı.
Ülkelerin aldığı puanların ”bir ülkede kamuda yolsuzluk algısındaki gerçek durumu yansıtttığı” belirtilen raporda, ”Türkiye’nin yolsuzlukla mücadelede daha etkili reformlar yaparak puanını yükseltmesi büyük önem taşımaktadır” denildi.
Rapora göre Türkiye'nin puan kaybına uğramamasının nedenleri arasında ”son dönemde gerçekleştirilen ekonomik reformlar ve Türkiye’nin FATF gri listesinden çıkarılması” olabileceği düşünülüyor.
Türkiye'nin 2023'e kıyasla puanını yükseltememesinin olası nedenleriyse ”bağımsız bir Yolsuzlukla Mücadele Kurumu’nun bulunmaması, denetim mekanizmalarındaki zayıflamalar ve reform eksiklikleri” şeklinde belirtiliyor.
Örgüt ayrıca yolsuzluktan iklim değişikliğiyle mücadele çabalarına kadar dünya çapındaki risklere de işaret etti. Şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarının eksikliğinin iklim fonlarının zimmete geçirilmesi ya da kötüye kullanılması riskini arttırdığı ve genellikle özel sektörden gelen “usulsüz etkinin” önemli uygulamaları onaylanmasını engellediği de kaydedildi.
Dünya Bankası, Dünya Ekonomik Forumu ve özel risk ve danışmanlık şirketleri dahil 13 veri kaynağına göre kamu sektöründeki yolsuzluk algısını ölçen örgüt, 180 ülke ve bölgeyi “çok yolsuz” anlamına gelen 0'dan “çok temiz” anlamına gelen 100 puana kadar bir ölçekte sıralıyor.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, küresel ortalamanın 2023'e göre değişmeyerek 43'te kaldığını ve ülkelerin üçte ikisinden fazlasının 50'nin altında puan aldığını bildirdi. Danimarka değişmeyen 90 puanla ilk sıradaki yerini korudu. Danimarka'yı 88 puanla Finlandiya ve 84 puanla Singapur takip etti. Yeni Zelanda iki puan kaybederek 83 puanla üçüncü sıradan dördüncü sıraya geriledi.
Güney Sudan sadece sekiz puanla endeksin en alt sırasına gerileyerek Somali'nin yerini aldı. Somali'nin puanı dokuza düştü. Bu ülkeleri 10 puanla Venezuela ve 12 puanla Suriye takip etti.
ABD 69 puandan 65 puana düşerek 24. sıradan 28. sıraya geriledi. Uluslararası Şeffaflık Örgütü yargı organına yönelik eleştirilere dikkat çekti. ABD Anayasa Mahkemesi'nin 2023'te ilk etik kurallarını kabul ettiği ayrıntısına yer verilen raporda, buna karşın “anlamlı, objektif uygulama mekanizmalarının eksikliği ve yeni kuralların gücü konusunda ciddi soru işaretleri olduğu” belirtildi.
Sıralamada gerileyen diğer Batılı ülkeler arasında 2023'e kıyasla dört puan kaybederek 67 puan alan ve beş sıra gerileyerek 25'inci sıraya inen Fransa ve üç puanlık düşüşle 75 puana ve altı sıra gerileyerek 15'inci sıraya inen Almanya yer aldı. Almanya, bir puan ve üç sıra gerileyen Kanada ile berabere kaldı.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, yargının büyük yolsuzluk davalarında harekete geçmemesi nedeniyle Meksika'nın beş puan düşerek 26. sıraya gerilediğini açıkladı.
Avrupa'da Slovakya, Başbakan Robert Fico hükümetinin ilk tam görev yılında, “çok sayıda reformun yolsuzlukla mücadele kontrollerini aşındırması ve kamu istişaresini saf dışı bırakması nedeniyle” beş puan düşerek 49'a geriledi.
Son yıllarda önemli ölçüde gerilemiş olan Rusya, geçen yıl dört puan daha kaybederek 22 puana düştü ve 180 ülke arasında 154'üncü sırada yer aldı. Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Moskova'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgalinin “otoriterliği daha da pekiştirdiğini” belirtti. Ukrayna'nın puanı bir puan düşerek 35'e gerilerken, örgüt, ülkenin “yargı bağımsızlığı ve üst düzey yolsuzluk kovuşturmalarında ilerleme kaydettiğini” söyledi.
Örgüt, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da, siyasi liderlerin zenginlikten faydalanarak ve muhalefet üzerinde baskı kurarak neredeyse mutlak kontrol uyguladıkları için yolsuzlukla mücadele çabalarının “umutsuz görünmeye devam ettiğini” kaydetti. Ancak, örneğin Suriye'de Cumhurbaşkanı Beşar Esat hükümetinin düşmesinin ardından “öngörülemeyen fırsatların da ortaya çıktığı” belirtildi. Sahra Altı Afrika ülkeleri, 33 puanla tüm bölgeler arasında en düşük ortalama puana sahip.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Asya ve Büyük Okyanus bölgelerinde hükümetlerin “yolsuzlukla mücadele taahhütlerini yerine getirmekte hala başarısız olduklarını” aktardı.
Forum