Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat'ı deviren militan lider Ebu Muhammed el Colani, uzun zamandır El Kaide ile olan bağlarını kopararak ve kendisini çoğulculuk ve hoşgörü savunucusu olarak gösteriyor ve kamuoyundaki imajını yeniden şekillendirmeye çalışıyor. Hatta son günlerde isyancılar Colani takma adını bırakıp gerçek adı olan Ahmad El-Şara'yı kullanmaya başladı.
Colani'nin aşırılık yanlısı bir cihatçıdan devlet kurmaya aday bir kişiye dönüşümün boyutları, son gelişmelerle birlikte sınanıyor.
İsyancıların başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirmesi, Esat'ın kaçması ve Esat ailesinin 50 yıllık iktidarının ardından ilk kez Suriye'nin nasıl yönetileceği, açık bir soru işareti olarak gündemde.
Suriye, Esat iktidarı ve yıllar süren savaş nedeniyle sık sık karşı karşıya gelen çok sayıda etnik ve dini topluluğa ev sahipliği yapıyor. Birçokları, Sünni İslamcı radikallerin yönetimi ele geçirme ihtimalinden korkuyor. Ülke aynı zamanda farklı silahlı gruplar arasında bölünmüş durumda. Rusya ve İran'dan ABD, Türkiye ve İsrail'e kadar yabancı güçlerin hepsi, Suriye'de önemli birer aktör.
İlgili Haberler Esat sonrası Suriye: “Türkiye en büyük kazanan, Rusya ve İran en büyük kaybeden”42 yaşında ilk röportajını CNN’e verdi
ABD tarafından terörist olarak nitelendirilen 42 yaşındaki El Colani, Şam'ın Pazar günü erken saatlerde düşmesinden bu yana kamuoyu önüne çıkmadı.
Colani yıllarca Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib vilayetinde gücünü pekiştirmeye çalıştı.
Rakiplerini ve eski müttefiklerini ortadan kaldırırken aşırılık yanlısı örgütler arasında manevralar yapan Colani, uluslararası hükümetlerin desteğini almak ve Suriye'nin dini ve etnik azınlıklarına güven vermek için İdlib'i yöneten fiili “kurtuluş hükümetinin” imajını iletletmeye çalıştı; çeşitli aşiretler ve diğer gruplarla bağlar kurdu.
Bu süreçte Colani sert İslamcı gerilla imajından sıyrılmaya çalışarak basına röportajlar verdi; Suriye'nin çeşitliliğini yansıtacak devlet kurumları inşa etmekten ve merkezi iktidardan uzaklaşmaktan bahsetti.
Geçen hafta CNN'e verdiği bir röportajda Colani, “Suriye kurumsal bir yönetim sistemini hak ediyor, tek bir yöneticinin keyfi kararlar aldığı bir sistemi değil” diyerek Esat düştükten sonra HTŞ'nin de feshedilebileceği ihtimalini dile getirdi; “Sözlere göre değil, eylemlere göre yargılayın” dedi.
Colani'nin Irak'taki başlangıç noktası
Colani'nin El Kaide ile bağları, 2003 yılında Irak'ta ABD birliklerine karşı savaşan radikallere katılmasına kadar uzanıyor. Suriye vatandaşı olan Colani, ABD ordusu tarafından gözaltına alınmış ama Irak'ta kalmıştı. Bu süre zarfında El Kaide kendisiyle aynı çizgide olan grupları bünyesine katarak Ebu Bekir El Bağdadi liderliğinde aşırılık yanlısı IŞİD'i kurdu.
2011 yılında Suriye'de Esat'a karşı başlayan halk ayaklanması hükümetin baskısını tetikledi ve topyekün savaşa yol açtı. Colani'nin önemi, El Bağdadi tarafından Nusra Cephesi adında bir El-Kaide kolu kurması için Suriye'ye gönderilmesiyle arttı. ABD bu yeni grubu terör örgütü olarak nitelendirdi. ABD hükümeti Colani'nin başına 10 milyon dolar ödül koydu.
İlgili Haberler 13 yıl süren iç savaşta Esat sonrası neler olabilir?Nusra Cephesi ve Suriye çatışmaları
Colani, Bağdadi'nin Nusra Cephesi'ni feshetme ve El Kaide'nin Irak'taki operasyonuyla birleştirerek IŞİD'i kurma çağrılarına karşı çıktı.
Colani yine de El Kaide'ye bağlılık yemini etti. Daha sonraysa El-Kaide kendisini IŞİD'den ayırdı. Nusra Cephesi IŞİD'le savaştı ve Esat'a karşı Suriye silahlı muhalefeti içindeki rakiplerinin çoğunu ortadan kaldırdı.
Colani 2014'teki ilk röportajında yüzünü kapalı tutarak Katarlı El-Cezire kanalı muhabirine çatışmayı sona erdirmek için Cenevre'deki siyasi görüşmeleri reddettiğini söylemişti. Hedefinin Suriye'nin İslam hukuku altında yönetildiğini görmek olduğunu söyleyen Colani, ülkedeki Alevi, Şii, Dürzi ve Hıristiyan azınlıklara yer olmadığını açıkça belirtmişti.
Gücü birleştirme ve yeniden markalaşma çabaları
Colani, 2016 yılında, grubunun adını Suriye Fetih Cephesi olarak değiştirdiğini ve El Kaide ile bağlarını kopardığını duyuran bir video mesajında yüzünü ilk kez kamuoyuna gösterdi ve bir video kaydında, “Bu yeni örgütün hiçbir dış oluşumla bağlantısı yoktur” dedi.
Bu hamle, Colani'nin parçalanan militan gruplar üzerinde tam kontrol sağlamasının yolunu açtı. Bir yıl sonra Colani, ittifakı Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) olarak yeniden isimlendirildi. Gruplar birleşerek Colani'nin kuzeybatı Suriye'nin İdlib vilayetindeki gücünü pekiştirdi.
HTŞ'nin daha sonra birleşmeye karşı çıkan bağımsız İslamcı militanlarla çatışması, Colani ve grubunu kuzeybatı Suriye'de lider güç olarak daha da cesaretlendirdi.
Gücünü pekiştiren Colani, dini hoşgörü ve çoğulculuk çağrısı yapmaya başladı.
Nusra Cephesi'nin daha önce hedef aldığı İdlib'deki Dürzi toplumuna hitap eden Colani, Türkiye destekli milisler tarafından öldürülen Kürtler'in ailelerini ziyaret etti.
2021 yılında PBS kanalında Amerikalı bir gazeteciyle ilk röportajını yapan HTŞ lideri, artık daha yumuşak bir dille grubunun Batı için bir tehdit oluşturmadığını ve kendilerine karşı uygulanan yaptırımların haksız olduğunu söyledi.
“Evet, Batı politikalarını eleştirdik” diyen Colani, röportajda, “Ama Suriye'den ABD'ye ya da Avrupa'ya karşı bir savaş yürüteceğimiz doğru değil. Biz savaşmak istediğimizi söylemedik” ifadesini kullandı.