Ukrayna devletinin nükleer şirketi Energoatom, Rus işgali altındaki Zaporijya nükleer santralinin altı reaktöründen birinin, Ukrayna şebekesine yeniden bağlanmasının ardından, bugün ülkeye elektrik tedarikine yeniden başladığını söyledi.
Kiev daha önce, Ukrayna'nın güneyinde bulunan Avrupa'nın en büyük nükleer enerji santralinin, bombardıman nedeniyle çıkan yangının bir elektrik hattına zarar vermesi üzerine dün ilk kez Ukrayna şebekesiyle bağlantısının kesildiğini açıklamıştı.
Energoatom’dan bugün yapılan açıklamada, "Zaporijya nükleer santrali şebekeye bağlı ve Ukrayna'nın ihtiyaçları için elektrik üretiyor" denildi.
Şirket açıklamasında, "Zaporijya elektrik santralinin nükleer işçileri gerçek kahramanlardır! Onlar yorulmadan ve sıkı bir şekilde Ukrayna'nın ve tüm Avrupa'nın nükleer ve radyasyon güvenliğini omuzlarında tutuyorlar ve kendi ülkelerinin hayat veren elektriğe sahip olması için özverili bir şekilde çalışıyorlar" denildi.
Ukrayna'yı Şubat ayında işgal eden Rusya, Mart ayında nükleer santralin kontrolunu ele geçirdi; ancak hala Energoatom için çalışan Ukraynalı teknisyenlerce işletiliyor.
Nükleer santral, savaştan önce Ukrayna'nın elektrik ihtiyacının yüzde 20'sinden fazlasını sağlıyordu. Santralin kaybı, savaş sırasında potansiyel olarak enerji sıkıntısıyla geçecek zorlu bir kış için şimdiden hazırlık yapan hükümete yeni yükler bindirecek.
Hasarın boyutu bilinmiyor
Avrupa'nın en büyük nükleer santrali kompleksindeki bir iletim hattında meydana gelen ve dün bölgede elektrik kesintisine neden olan hasarın boyutu konusunda çelişkili haberler var.
Hasarlı hattın giden elektriği mi yoksa reaktörlerin hayati soğutma sistemleri için gerekli olan gücü mü taşıdığı hemen anlaşılamadı.
Soğutma kaybının nükleer bir erimeye neden olabileceği belirtiliyor.
Zaporijya bölgesindeki Rus yetkililer yangından Ukrayna'yı sorumlu tuttu. Rus yetkililer, bugün santral normal şekilde çalışsa da sorun nedeniyle santralin Ukrayna'nın geri kalanına değil, yalnızca Rusya kontrolundaki bölgelere elektrik sağladığını söyledi.
Ukrayna'nın elektrik iletim sistemi operatörü Ukrenergo da bugün yaptığı açıklamada, Zaporijya tesisine elektrik sağlayan ve Rus bombardımanından zarar gören iki ana elektrik hattının yeniden çalışmaya başladığını bildirdi.
Ukrenergo, Telegram üzerinden paylaştığı mesajında, "Bu sayede, nükleer atık depolama tesislerinin ve santral sahasında bulunan diğer önemli tesislerin istikrarlı bir güç kaynağı ve güvenli çalışması sağlandı" dedi.
Açıklamada, şirketin onarım ekiplerinin yakında başka bir ana hattın restorasyonunu tamamlayarak santralin güvenliğini daha da arttıracağı belirtildi.
IAEA’nın Zaporijya nükleer santralini ziyaret etmesi bekleniyor
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’dan (IAEA) bir ekibin de yakında Rus işgali altındaki Zaporijya nükleer santralini ziyaret etmesi bekleniyor; ancak bölgede gece boyunca birden fazla sayıda bombardıman bildirildi.
Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi (IAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi dün yaptığı açıklamada, birkaç gün içinde fabrikaya bir ekip göndermeyi umduğunu söyledi. Grossi, ekibin tesise nasıl erişeceği konusundaki müzakerelerin karmaşık olduğunu ancak ilerlediğini dile getirdi.
Nükleer santralin yakınındaki çatışmalar, hem santralin çevresini hem de 1986'daki Çernobil kazasında olduğu gibi Avrupa'yı çok daha geniş bir alanda etkileyebilecek bir nükleer felaket korkusuna yol açtı.
Birçok nükleer santral, giden iletim hatlarının kaybı durumunda reaktör çıkışını otomatik olarak kapatacak veya en azından azaltacak şekilde tasarlandı. IAEA, Ukrayna'nın kendisine reaktörlerin acil durum koruma sistemlerinin tetiklendiğini ve tüm güvenlik sistemlerinin çalışır durumda olduğunu bildirdiğini söyledi.
Tesisteki üç normal iletim hattı, önceki savaş hasarı nedeniyle hizmet dışı. Ukrayna savaş sırasında nükleer santrallerini kapatamaz çünkü onlara büyük ölçüde bağımlı. Dört istasyondaki 15 reaktörü ülkenin elektriğinin yaklaşık yarısını sağlıyor.
Ukrayna Enerji Bakanı Danışmanı Lana Zerkal dün akşam Ukrayna basınına verdiği demeçte, IAEA ekibinin, Zaporijya tesisine gelmesi için lojistik sorunların üzerinde çalışıldığını söyledi. Zerkal, Rusya'yı ziyareti sabote etmeye çalışmakla suçladı.
Ukrayna, Rusya'nın rehin tuttuğu tesiste silah depoladığını ve çevresinde saldırılar düzenlediğini iddia ediyor. Moskova ise Ukrayna'yı tesise pervasızca ateş açmakla suçluyor.
Lana Zerkal, "Ruslar, misyonun Ukrayna topraklarında seyahat etmesini kabul etmesine rağmen, şimdi misyonun tesise ulaşmaması için tüm koşulları yapay olarak yaratıyorlar" dedi.
“Rus yetkililer IAEA misyonu geldiğinde güvenliğini sağlamaya hazır”
Zaporijya bölgesine Kremlin tarafından atanan üst düzey Rus yetkili Vladimir Rogov, bugün yaptığı açıklamada, Rus yetkililerin IAEA ekibi geldiğinde güvenliklerini sağlamaya hazır olduklarını söyledi.
Bu arada Ukraynalı yetkililer, tesise yakın bir bölgenin gece boyunca Rus bombardımanı altında kaldığını söylerken, Rusya Savunma Bakanlığı bugün bir kez daha Ukrayna güçlerini Zaporijya elektrik santralini bombalamakla suçladı.
Sözcü Igor Konaşenkov, bombardımanın sonucunda dört mühimmat oksijen-azot jeneratörünün yanında patlama olduğunu ve bir binanın yakınında da patlama yaşandığını söyledi.
Konaşenkov, iddia edilen bombardımanın neden olduğu hasarın boyutu hakkında herhangi bir ayrıntı vermedi.
Macron’dan açıklama
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "Nükleer güvenlik konusunda büyük bir endişe var. İşte bu yüzden, geçen Mart ayından bu yana, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun başkanıyla, başta Çernobil'i ve şimdi de Zaporijya’yı korumak için her şeyi yapmak üzere yoğun bir iletişim içerisindeyim" dedi
Macron, savaşın hiçbir koşulda ülkenin, bölgenin ve geri kalan alanların nükleer güvenliğini baltalamaması gerektiğini" vurguladı.
Macron, hem Ukrayna'nın hem de Rusya’nın, "çok hızlı" gerçekleşmesi gerektiğini söylediği IAEA misyonu için güvenlik garantisi verdiklerini de kaydetti.
Macron, "Bu nedenle sivil nükleer güç tamamen korunmalıdır. Sivil nükleer güç bir savaş aracı olmamalıdır ve bu nedenle nükleer tesisler konusunda devletlerin egemenliğine saygı gösterilmelidir" dedi.
Bombardımanlar sürüyor
Dnipropetrovsk Valisi Valentin Rezniçenko da Dinyeper Nehri'nin karşı kıyısında yer alan ve Zaporijya tesisinin hemen karşısında bulunan Nikopol kentinde düzenlenen bombardımanda 10 ev, bir okul ve bir sağlık tesisinin hasar gördüğünü, can kaybının olmadığını söyledi.
Vali, bir elektrik hattının da kesildiğini ve bin kadar kişinin elektriksiz kaldığını da kaydetti.
Nikopol, 12 Temmuz'dan bu yana neredeyse sürekli Rus bombardımanı altında. Bu süreçte sekiz kişi öldü, 850 bina hasar gördü ve yüz bin nüfusun yarısından fazlası şehirden kaçtı.
Doğu’daki Donetsk Bölge Valisi Pavlo Kirilenko bugün yaptığı açıklamada, son 24 saatte iki kişinin öldüğünü ve altı kişinin de yaralandığını bildirdi.
Ülkenin kuzeydoğusundaki Sumi Bölgesi’nin valisi Dimitro Jivitski de, Rusya sınırında, son 24 saat içinde 100'den fazla mühimmatın alev alması sonucu bir evin yandığını söyledi.
Harkiv Valisi Oleh Siniyehubov da, Harkiv’in kuzeydoğu bölgesine gece saatlerinde düzenlenen bombardımanda bir kişinin öldüğünü ve bir kişinin de yaralandığını kaydetti.
