ABD’deki kuş gribi nedeniyle birçok çiftçinin tavuklarını kesmek zorunda kalması ülkedeki yumurta fiyatlarının iki katına çıkmasına yol açtı.
Aralık ayında ülke genelinde yumurtanın düzine fiyatı ortalama 4,15 dolara (148 TL) ulaştı. Bu rakam iki yıl önce kırılan 4,82 dolarlık (172 TL) rekor kadar yüksek değil ancak Tarım Bakanlığı fiyatların bu yıl yüzde 20 daha artacağını öngörüyor.
Ülkenin bazı bölgelerinde alışveriş yapanlar şimdiden yumurta için ortalama fiyatının iki katından fazlasını ödüyor ya da daha yerel marketlerde yumurta bulamıyor. Organik ve serbest gezen tavuk yumurtası ise daha da pahalı.
Bazı marketler müşterilerin kaç yumurta satın alabileceğini sınırlandırmış durumda.
Geçen hafta doğum günü pastası yapmak için yumurta alan Minneapolis sakini Sage Mills, “Bu tam bir soygun. Yumurta eskiden bizim için temel gıdalardan biriydi ama şimdi dışarıda yenen yemekler gibi oldu” dedi.
Fiyatları yükselten ne?
Yumurta fiyatlarının bu kadar yükselmesinin ana nedeni 2022 yılında başlayan kuş gribi salgını.
Bir kümes hayvanı çiftliğinde virüs tespit edildiğinde, virüsün yayılmasını sınırlandırmaya yardımcı olmak için tüm sürü kesiliyor. Rutin olarak 1 milyondan fazla tavuk barındıran devasa yumurta çiftliklerinde sadece birkaç enfeksiyon arz sıkıntısına neden olabiliyor.
Tüm karkasların imha edilmesi, ahırların dezenfekte edilmesi ve yeni kanatlıların getirilmesi aylar sürebiliyor.
Mevcut salgın başladığından bu yana 145 milyondan fazla tavuk, hindi ve diğer kuşlar kesildi. Bunların çoğunluğunu yumurtlayan tavuklar oluşturdu.
Bazı arz kesintilerinden ve fiyat artışlarından 10 eyalette uygulanan serbest gezen tavuk yumurtası yasaları da sorumlu tutuluyor. Bu yasalar tavuklar için minimum alan ya da yumurtlayan tavukların kafeste tutulmaması şartı getiriyor. Bu yasalar California, Massachusetts, Nevada, Washington, Oregon, Colorado ve Michigan'da uygulanıyor.
Pazartesi günü Chicago'daki bir Target mağazasında bir düzine büyük boy geleneksel yumurta 4,49 dolarken (160 TL) bir düzine büyük boy serbest dolaşan tavuk yumurtası 6,19 dolara (221 TL) satılıyordu.
Virüsü kontrol etmek neden bu kadar zor?
Kuş gribi öncelikle göç eden ördek ve kaz gibi yabani kuşlar tarafından yayılıyor. Çeşitli hayvanlar için ölümcül olsa da bu türler genellikle hastalanmadan virüsü taşıyabiliyor, bu da virüse mutasyona uğrama ve gelişme şansı veriyor.
Virüs dışkı yoluyla veya çiftlikte yetiştirilen kümes hayvanları ile yabani kuşlar arasındaki herhangi bir etkileşimle yayılabiliyor. Ayrıca bir çiftliğe birinin botlarıyla ya da bir araçla kolayca girebiliyor.
Önceki salgınların aksine 2022'de başlayan salgın yaz sıcaklıklarında etkisini kaybetmedi.
Virüs, geçen yıl Mart ayında süt sığırlarının hastalanmaya başlamasıyla yeni bir taşıyıcı buldu. Bu da virüsün yayılması için daha fazla fırsat yaratıyor ve kümes hayvanlarının aksine sığırlar hastalandıklarında kesilmiyor çünkü kuş gribinden nadiren ölüyorlar.
Geçen Mart’tan bu yana 60’dan fazla insan da kuş gribine yakalandı ve bir kişi hayatını kaybetti. Bu kişilerin neredeyse tamamı hasta hayvanların etrafında çalışıyordu. Sağlık yetkilileri henüz hastalığın insandan insana yayıldığına dair bir kanıt bulamadı.
Virüsü durdurmak için ne yapılıyor?
Çiftçiler sürülerini korumak için büyük çaba sarf ediyor. Birçok kümes hayvanı çiftliği, mülklerine giren araçları dezenfekte ediyor ve çalışanların bir ahıra girmeden önce duş almalarını ve kıyafetlerini değiştirmelerini zorunlu kılıyor. Ayrıca, bir ahırda kullanılan hiçbir eşyanın paylaşılmaması için çift takım aletler kullanılıyor.
Bazı kümes hayvanı çiftçileri, ördek ve kazların inişini engellemek için yeşil ışık demetleri atan lazerlere bile yatırım yaptı.
Süt çiftçileri hasta sığırları izole ediyor ve hayvanları çiftlikten çıkarmadan önce ek testler yapıyor. Hükümet de sütü test ediyor.
Gelecekte aşıların yardımcı olabileceği belirtiliyor ancak milyonlarca tavuğu aşılamak pratik bulunmuyor ve diğer ülkelerin aşılanmış tavuk eti almayı reddedebileceği bildiriliyor.
Sağlık yetkilileri, hasta kuşların ya da sığırların gıda arzından uzak tutulması gerektiğini vurguluyor. Etin 74 dereceye kadar pişirilmesi kuş gribi, E. coli, salmonella ya da başka herhangi bir virüsü öldürebiliyor. Pastörizasyon da sütteki virüsü öldürüyor. Şu ana kadar hastalıklarla bağlantılı tek gıda ürünü ise çiğ süt.
Salgın şimdiye kadar ne kadara mal oldu?
Çiftçilerin ahırları mühürlemek, işçiler için duşlar inşa etmek ya da diğer biyogüvenlik önlemlerini almak için ne kadar harcadıklarını bilmek mümkün değil.
Minnesota'lı hindi çiftçisi Loren Brey, “Son beş yılda sadece benim küçük çiftliğim biyogüvenlik için yüz binlerce dolar harcadı. Ama sadece bu değil, her gün biyogüvenliğe ayırdığınız zaman da önemli” dedi.
ABD Tarım Bakanlığı, öldürmek zorunda kaldıkları kuşlar için çiftçilere tazminat olarak 1,14 milyar dolar harcadı.
Tarım Bakanlığı Sözcüsü Shilo Weir, bakanlığın kendi müdahalesi için de 576 milyon dolardan fazla harcama yaptığını söyledi.
Hindi, süt ve tavuk fiyatları da kuş gribi nedeniyle bir miktar baskı gördü.
Minneapolis'teki Sentyrz Liquor & Supermarket'in müdürü Mike Vickers, şu anda organik, serbest gezen tavuk yumurtası ya da kahverengi yumurta bile stoklayamadığını ve bunun yerine büyük ya da jumbo yumurta satmakla yetindiğini söyledi.
Vickers, “Hayatımda ilk kez yumurtaları kaça sattığım konusunda biraz utanmak zorunda kaldım ve bu bizim suçumuz değil. Bugün bir düzine yumurtaya 7,45 dolar (266 TL) ödüyoruz. Biz 7,59 dolara (271 TL) satıyoruz. 0,14 dolar (5 TL) kazanıyoruz. Bu faturaları ödemeye yetmez” dedi.
Forum