Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin liderleri bugün, ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardımını askıya aldığını açıklamasının ardından, ulusal ordularını güçlendirmek için kaynakları nasıl hızla harekete geçirebileceklerini belirlemek ve Ukrayna'ya desteği göstermek amacıyla Brüksel’de düzenlenecek “özel zirvede” toplanıyor.
Brüksel’de bugün biraraya gelecek Avrupalı liderlerin toplantısına Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de katılıyor.
ABD Başkanı Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünden bu yana savunma yatırımlarını hızlandırmak için harekete geçen Avrupalı liderler, Brüksel’deki özel zirvede “Avrupa savunması ve stratejik otonomi konusunda” somut adımların atılmasını konuşacak.
Trump yönetiminin göreve başlamasının ardından gelişmelere uyum sağlamaya çalışan AB liderlerinin, yarın yapılacak zirvede önemli kararlar alması bekleniyor.
“Askeri finansman” konusu geleneksel olarak AB'nin sorumluluğunda olmasa da liderler AB Komisyonu’nun hazırladığı “Rearm Europe” (Avrupa’yı yeniden silahlandır) planı çerçevesinde silah alımlarının merkezi düzeyde nasıl organize edileceğini tartışacak.
Zirvede, “yeni savunma harcama araçları ve mali kuralların gevşetilmesi ile bankaların savunma projelerine kredi vermesini teşvik eden önlemler” somut şekilde ele alınacak.
Silahlanma için 800 milyar Euro
Liderlerin ele alacağı konulardan ilki, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in Salı günü duyurduğu ve ilerleyen yıllarda “800 milyar Euro’ya kadar ek savunma harcamasının” serbest bırakılmasını öngören plan olacak.
Von der Leyen'in planı, AB'nin hava ve füze savunması, topçu sistemleri, füzeler, mühimmat, insansız hava araçları ve diğer askeri ihtiyaçlarda Avrupa çapındaki ekipmanları finanse etmek için AB hükümetlerine borç verilecek 150 milyar Euro'luk bir kredi fikrini içeriyor.
Plan ayrıca hükümetlerin askeri harcamalarını artırmalarına izin vermek için AB harcama kurallarını gevşetmeyi de öneriyor. Von der Leyen'e göre, üye devletlerin savunma harcamalarını dört yıl boyunca gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 1,5'ine eşdeğer şekilde artırmalarına izin verilmesi, blok genelinde yaklaşık 650 milyar Euro’luk bir yatırım anlamına geliyor.
Von der Leyen, Komisyon olarak da 150 milyar Euro’luk yeni bir kredi olanağı sağlayacaklarını belirterek, böylece 800 milyar Euro yatırıma ulaşmayı planladıklarını söyledi. Bu çerçevede Komisyon, “üye devletlerin bütçe açıklarının GSYİH’nin yüzde 3’ünü geçemeyeceği” maddesini işletmeyecek.
“Dondurulan Rus varlıkları Ukrayna için kullanılsın” önerisi
Liderlerin ayrıca Ukrayna savaşının başlangıcından bu yana Avrupa’daki dondurulmuş Rus varlıklarının nasıl kullanılacağını da görüşmeleri bekleniyor.
AB Komisyonu, 200 milyar Euro değerindeki Rus varlıklarından elde ettiği faizi, Ukrayna’ya yardımı fonlamak için kredi garantisi olarak kullanılıyor. Ancak Kuzey ve Doğu Avrupa ülkeleri, ana paranın tümüyle Ukrayna’ya destek için kullanılmasını öneriyor.
Fransa’nın da aralarında bulunduğu bazı ülkeler ise bu girişimin yasal engellerle karşılaşacağını ve finansal istikrarsızlığa yol açabileceğini dile getiriyor.
Barış planı ve güvenlik garantileri
Bu tartışmaların gölgesinde yapılacak ve AB’nin savunmasında büyük önem taşıması beklenen zirvede, İngiltere ve Fransa’nın Ukrayna ile birlikte hazırladıkları “hava, deniz ve enerji altyapısını içeren” barış planı da tartışılacak.
İngiltere, Fransa ve Ukrayna, bu barış planını ortaklarla görüştükten sonra Trump’a sunacak. Plan, aynı zamanda olası bir barış anlaşması durumunda İngiltere ve Fransa liderliğinde “Gönüllüler Koalisyonu” adıyla bir barış gücü oluşturulmasını içeriyor.
AB, böylece barış görüşmelerinin yalnızca Rusya ve ABD arasında gerçekleşmesini de engellemeye çalışıyor.
Macron ulusa seslenerek Avrupa’yı “uyanışa” çağıracak
Avrupalı liderler, “ABD'nin yakında Rusya'nın taleplerinin çoğunu kabul eden bir anlaşma açıklaması ve ardından Ukrayna ve Avrupa'ya bunu kabul etmeleri veya reddetmelerini söylemesinden” endişe ediyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB liderlerine yazdığı mektupta, Birliğin karşı karşıya olduğu durumu tanımlarken, “Avrupa, hiçbirimizin yetişkin hayatımızda görmediği ölçekte açık ve mevcut bir tehlikeyle karşı karşıyadır. Özgür ve egemen bir Ukrayna'nın, güvenli ve müreffeh bir Avrupa'nın geleceği tehlikede” ifadesini kullandı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da bu akşam Fransız halkına seslenerek, ülkesini ve Avrupa’yı “büyük uyanışa” çağıracak.
Macron, ülkesinin savunma harcamalarının artması, Fransa’ya ait nükleer gücün caydırıcı amaçla Almanya gibi diğer AB üyesi ülkelere konuşlandırılması, Ukrayna’da barışın sağlanması durumunda da “askeri barış gücü” gönderilmesi gibi adımları Fransız halkıyla paylaşacak.
Merz: “Gece yarısına 5 kala durumundayız”
Almanya Başbakan Olaf Scholz’a oranla Macron ile daha yakın bir çizgide duran Almanya’nın Başbakan adayı muhafazakâr lider Friedrich Merz ise Avrupa'nın durumunu “gece yarısına beş dakika kala” diyerek tanımladı.
Merz, Alman hükümetinin 3 milyar Euro’yu aşan ek savunma yatırımına gideceğini de duyurdu. Ayrıca Almanya’da savunma otonomisi için zorunlu askerlik konusu da yeniden tartışmaya açıldı.
Victor Orban muhalefeti
AB başkentleri arasındaki bölünme ve tartışılan konuların sayısı giderek artıyor. Macaristan Başbakanı Victor Orban ile Slovakya Başbakanı Robert Fico, zirvede “Ukrayna’ya silah verilmesi yönünde alınacak herhangi bir karara karşı olduklarını” dile getiriyor. İki lider Trump’ın acil barış planını destekliyor.
Trump’a yakın duran ancak Rusya karşıtı politikalar yürüten İtalya ise AB ve ABD arasında köprü olma isteğini saklamıyor.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas'ın, Ukrayna'ya bu yıl en az 1,5 milyon mermi ve topçu mühimmatının yanı sıra hava savunma sistemleri, füzeler ve insansız hava araçları gibi diğer ekipmanların gönderilmesi planının zirve kararlarına eklenmesini istiyor.
Ancak Macaristan’ın Ukrayna’ya yeni silah sevkiyatını reddetmesi nedeniyle bu talep sonuç bildirgesinde, “Ukrayna'ya düzenli ve öngörülebilir mali destek sağlamaya devam edileceği” gibi yuvarlak bir ifadeyle yer alacak.
Forum