Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin liderleri, Avrupa savunmasını nasıl güçlendirilebileceğini görüşmek ve ABD Başkanı Donald Trump’ın “yeni gümrük vergileri” açıklamasına ortak bir yanıt belirlemek üzere Brüksel’de “resmi olmayan istişare toplantısında” biraraya geldi.
Kanada, Meksika ve Çin'e yeni gümrük vergileri getiren ABD Başkanı Trump, AB’nin ABD’ye ticari anlamda “çok kötü” davrandığını belirterek, AB için de “çok yakında” yeni gümrük vergileri getirileceğini söyledi.
Brüksel’de resmi olmayan zirve için biraraya gelen AB liderleri, Trump’ın savunma ve gümrük vergileri konusunda açıkladığı yeni politikalar karşısında alınacak tavrı konuşacak.
AB Konseyi Başkanı Antonio Costa’nın çağrısı üzerine Brüksel’deki Egmont Sarayı’nda buluşan liderlerin toplantısına savunma istişareleri için NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer de davet edildi.
Zirve AB ve NATO ile AB’den ayrılan İngiltere’yi biraraya getirmesi açısından bir ilk niteliği taşıyor. ABD Başkanı Trump’ın 20 Ocak’taki yemin töreninden sonra AB liderlerinin ilk kez biraraya gelmesi de bu önemi arttırıyor.
Gün boyu sürecek toplantıların yalnızca savunmaya ayrılması, bir İngiliz liderin Brexit'ten bu yana ilk kez AB liderlerine katılması da zirvenin diğer önemli unsurları.
Trump’ın AB toprağı sayılan Grönland ile ilgili açıklamaları da zirvenin ana gündemi olan “Avrupa savunması” konuları içinde ele alınacak.
Trump yeni vergi getirirse AB “sert karşılık” verecek
Başkan Trump, geçen Cuma günü kuzey komşusu Kanada, güney komşusu Meksika ve Çin'e yeni gümrük vergileri uygulanacağını açıklamıştı. Bu gelişmeler üzerine uzun süredir bu konuda bir tepki vermemeyi seçen ve Washington ile olası bir ticaret anlaşmazlığından müzakere ederek kaçınmayı umut eden Brüksel, sessizliğini bozarak zirveden bir gün önce Trump’a “aynı tonla yanıt vermeyi” seçti.
Brüksel’deki “istişare zirvesi” öncesinde gazetecilere konuşan bir AB Komisyonu sözcüsü, AB’nin “Kanada, Meksika ve Çin'e karşı açıklanan vergilerden üzüntü duyduğunu” belirterek, Trump'ın AB’ye de gümrük vergisi getirmesi halinde “kararlı ve sert bir şekilde karşılık vereceklerini” açıkladı.
AB Komisyonu sözcüsü, “Avrupa Birliği, ABD'nin Kanada, Meksika ve Çin'e gümrük vergisi uygulama kararını üzüntüyle karşılıyor. Gümrük vergileri gereksiz ekonomik bozulmalara yol açıyor ve enflasyonu körüklüyor. Bunlar tüm taraflara zarar veriyor. AB, ürünlerine haksız veya keyfi olarak gümrük vergisi uygulayan herhangi bir ticaret ortağına sert bir şekilde yanıt verecektir” dedi.
Sözcü, “Ancak şu anda AB ürünlerine herhangi bir ek gümrük vergisi uygulandığına dair bir bilgimiz yok” diyerek, Avrupa Birliği'nin güçlü, kurallara dayalı bir ticaret sistemi içinde büyümeye ve ekonomik istikrarı teşvik etmek amacıyla düşük tarifelere bağlı kalmaya devam ettiğini” belirtti.
AB Komisyonu sözcüsü, “dünyada en önemli ticaret ve yatırım ilişkileri bulunan ABD ile ilişkilerine olan bağlılığını” vurgulayarak, “Riskler yüksek. Her iki taraf olarak bu ilişkiyi güçlendirmeye çalışmalıyız” diye konuştu.
Almanya isteksiz, İtalya arabulucu olmak istiyor
AB, aylardır yeni bir ticaret anlaşmazlığı durumunda bu kez hazır olmak için farklı senaryolar üzerinde çalışıyor.
Avrupalı diplomatlar ve yetkililer, birlik içinde olduklarını ve Trump'ın hamlelerine yanıt verecek araçlara sahip olduklarını söylüyorlar.
Bu ay zorlu seçimler ve durgun bir ekonomiyle karşı karşıya olan Almanya, yeni gümrük vergilerini uygulama konusunda isteksiz davranıyor.
İtalya ise AB ile ABD arasında arabulucu olabileceğini belirtiyor. İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Pazar günü yaptığı açıklamada, "Gümrük vergisi savaşı kimseye fayda sağlamaz" dedi ve İtalya'nın işletmelerini korumak için fikirleri olduğunu, Roma'nın Washington ile arabuluculuk yapacağını söyledi.
Daha fazla sıvılaştırılmış gaz alımı önerisi
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Kasım ayında “ABD'den daha fazla sıvılaştırılmış doğalgaz satın alma” önerisinde bulunmuştu.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın da önerdiği bu çözüm ile hem birliğin Rusya'dan gelen enerji kaynaklarına ihtiyacının kalmaması, hem de Amerika’nın gümrük vergileri taleplerini yatıştırması hedefleniyor.
Grönland tartışması
Trump’ın, Grönland'ı AB üyesi Danimarka'dan alma niyeti de AB liderleri arasında gerginliği tırmandırdı. Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Avrupa başkentlerini turlayarak “AB sınırlarının korunması için” destek aradı.
Frederiksen, Paris ve Berlin’in açık desteğini alarak ülkesine döndü. Kopenhag, Donald Trump'a yanıt olarak “Grönland'daki ABD askeri üssünün genişletilmesini” önerdi ancak bu öneri karşılık bulmadı.
Danimarka Başbakanı, Arktik bölgesi güvenliğinin güçlendirilmesi için 2 milyar Euro’luk savunma yatırımı yapılacağını duyurdu. Frederiksen, Paris ve Belin’de gerekirse Grönland’a asker gönderme olasılığını da konuştu. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, “Henüz böyle bir ihtiyaç olmadığını ancak gerekirse asker gönderebileceklerini” dile getirdi.
Savunma bütçesi ve “yüzde 5” baskısı
Rusya'nın yaklaşık üç yıl önce Ukrayna'ya saldırmasından bu yana Avrupa ülkeleri askeri bütçelerini önemli ölçüde arttırdı. Ancak Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in ilerleyen yıllarda Avrupa’nın başka topraklarına da saldırabileceği yönündeki endişelerin artması nedeniyle Avrupa silahlanmaya hız verdi.
ABD Başkanı Trump ise Avrupa'nın artık askeri harcamalarını en az iki katına çıkarmalarını ve gayri safi yurt içi hasılalarının en az yüzde 5'ini buna ayırmalarını talep ediyor.
AB içinde savunma harcamalarının arttırılması gerektiği konusunda bir görüş birliği olsa da bunun nasıl başarılacağı konusu hâlâ hararetli tartışmalar devam ediyor.
Brüksel, birliğin gelecek 10 yılda savunmaya 500 milyar Euro daha yatırım yapması gerektiğini açıkladı.
Bu finansmanın nasıl sağlanacağı ise başka bir tartışma konusu. Fransa ve İspanya gibi birçok ülke, COVID-19 salgınında olduğu gibi büyük miktarda Avrupa kredisi alınmasını istiyor. Ancak 23 Şubat'ta yapılacak parlamento seçimlerine hazırlanan Almanya, siyasi açıdan hassas olan bu konuyu tartışmaya açmak istemiyor. “Cimriler” grubunun başını çeken Hollanda da salgın dönemi için uygulanan bu AB kredisi mekanizmasına karşı çıkıyor.
Aralarında Fransa, Almanya, İtalya ve İspanya'nın da bulunduğu 19 AB ülkesi, Avrupa Yatırım Bankası'ndan (AYB) Rusya'ya karşı yeniden silahlanma için daha fazla fon sağlamasını talep etti.
Bazı ortakları tarafından öncelikle kendi ulusal sanayisini önemsemekle suçlanan Fransa, silah alımlarında üretimin Avrupa menşeili olması konusunda ısrar ediyor. Bu görüşe karşı çıkan ülkeler ise “Avrupa endüstrisinin gelişmelere ayak uydurmak için mücadele ettiği bir dönemde, kriterlerin çok katı olmaması gerektiğine ve ABD'den silah satın almanın Trump'la en azından düzgün ilişkiler sürdürmenin bir yolu olabileceğini” savunuyor.
Transatlantik ilişkilerde beklenen zorluklar karşısında bazı üyeler de “eski ortak İngiltere” ile bağları güçlendirmeyi öneriyor. Brexit'ten beş yıl sonra, İngiliz bir başbakan bugün akşam yemeğinde ilk kez Avrupa liderlerinin arasına geri dönecek.
İngiltere’de geçen yıl Temmuz ayında iktidara gelen İşçi Partisi'nden Keir Starmer, Brüksel ile ilişkileri yeniden başlatma isteğini ortaya koydu ve bir güvenlik anlaşması olasılığını gündeme getirdi. Ancak Manş Denizi’nin iki yakasında Brexit'ten kalan gerginlikler ve sürtüşmeler tamamen ortadan kalkmış değil.
Forum