ABD’de Halkbank aleyhine açılan iki ayrı davada, aynı gün iki kritik karar açıklandı. Rıza Saraf davasına, İran’a yönelik ABD yaptırımlarını delmek, kara para aklamak gibi suçlamalarla sanık olarak eklenen Halkbank’ın, bir üst mahkemeye yaptığı itiraz kabul edildi.
New York İkinci Bölge Mahkemesi, Rıza Sarraf davası kapsamında New York Güney Bölgesi Mahkemesi’nde görülen duruşma takviminin, davayla ilgili kendi kararını açıklayana kadar askıya alınmasına hükmetti.
Üst mahkeme, Halkbank’ın, ‘Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’ kapsamında ABD’de yargılanamayacağı iddiasını inceleyerek en kısa zamanda kararını açıklayacağını bildirdi.
Diğer davanın düşürülmesi talebi şartlı kabul edildi
ABD’de görülen diğer bir Halkbank davasında da, New York Güney Bölge Mahkemesi, banka aleyhine 24 Temmuz’da, İran terör saldırıları mağduru 252 kişi tarafından açılan, daha sonra müşteki sayısı 876’ya yükselen davada şartlı bir karar yayınladı. New York Güney Bölge Mahkemesi, Halkbank’ın, tazminat davasının açılacağı yerin ABD olamayacağı, bu nedenle davanın düşürülmesiyle ilgili itirazını şartlı olarak kabul etti.
Hakim Denise Conte, yayınladığı 36 sayfalık gerekçeli kararında, Halkbank aleyhine açılan tazminat davasını, tarafların davayı devam ettirmek üzere bir anlaşmaya varmaları şartıyla düşürülmesini kabul ettiğini açıkladı. Hakim Conte, davanın Türkiye'de açılmasıyla ilgili olarak tarafların itirazları konusunda bir anlaşmaya vararak bu konudaki başvuru dilekçelerini 2 Mart 2021 tarihine kadar mahkemeye sunmalarını istedi.
Aralarında Türk vatandaşlarının da bulunduğu İran terörünün mağduru olduğunu öne süren 252 kişi, New York Güney Bölge Mahkemesi’nde Halkbank aleyhine geçen yıl 26 Mart'ta tazminat davası açtı. İddianame, dört ay gizlilik kararının ardından 24 Temmuz'da gizlilik kararı kaldırılarak mahkeme kurulu tarafından kabul edildi. Dava sürecinde başlangıçta 252 olan müşteki sayısı 876 kişiye çıktı.
Mağdurlara tazminat ödemeyen İran’ın yerine Halkbank’ın zararları tazmin etmesi istendi
Halkbank aleyhine tazminat davası açan 876 müşteki, Amerikan mahkemelerinin yaklaşık 2 milyar dolar tazminat ödemesine hükmettiği İran’ın, henüz terör mağduru ve yakınlarına para ödemediğini aksine Halkbank’ı kullanarak yaklaşık bir milyar dolarını Amerikan finans piyasalarına soktuğunu belirterek, Halkbank’ın terör mağdurlarının zararlarını tazmin etmesini talep etmişti.
Halkbank aleyhine açılan dava dilekçesinde bankanın yüzde 51’lik kısmının Türkiye Varlık Fonu’na ait olduğu belirtilerek müştekilerinin zararlarını telafi edecek finans gücüne sahip olduğu belirtilmiş, İran’ın altın karşılığı petrol, gıda karşılığı petrol hüllesiyle milyarlarca dolarının Halkbank’a aktarıldığı öne sürülmüştü.
Halkbank, New York’ta aleyhlerine açılan davayla ilgili bir açıklama yapmış, açıklamasında, New York Güney Bölge Mahkemesi nezdinde, bazı müştekiler tarafından sözde yaptırım ihlallerinden dolayı İran'dan alacaklarını tahsil edemedikleri gerekçesiyle banka aleyhine dava açıldığı belirtilerek buna benzer davaların geçmişte başka uluslararası bankalara karşı da açıldığı ve başarısızlıkla sonuçlandığı kaydedilmişti.
Ana davada jürili seri duruşmalarla ilgili duruşma takvimi durduruldu
Halkbank’ın Rıza Sarraf davasına sanık olarak eklenip, milyarlarca dolarlık cezayla karşı karşıya kalabileceği belirtilen ana davada da dün önemli bir gelişme yaşandı. Şimdiye kadar yaptığı temyiz başvuruları değerlendirilmeyen ya da değerlendirildikten sonra Halkbank aleyhine kararların çıktığı istinaf mahkemesi bu kez federal mahkemede devam eden yargı sürecini durdurduğunu açıkladı. New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde, önce 1 Mart’ta başlayacağı açıklanan, daha sonra da 3 Mayıs'a ertelenen Halkbank davası, son kararın ardından temyiz engeline takıldı.
New York İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi, Halkbank’ın davadan düşürülmesi talebini reddettiğini, ancak yabancı bir kuruluş olduğu için Amerikan mahkemelerinde yargılanmayacağıyla ilgili talebini kabul ederek değerlendireceğini açıkladı. New York İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi, Halkbank’ın başvurusunu hızla değerlendireceğini belirterek, davanın görüldüğü federal mahkemeden kendi kararını verinceye kadar davayla ilgili yaptığı tüm işlemleri askıya almasını istedi.
New York İkinci Bölge Mahkemesi, Halkbank ve New York Güney Bölgesi Başsavcılığı'ndan, 17 Mart tarihine kadar davayla ilgili dilekçelerini sunmalarını talep etti. Bir üst mahkemenin bugün aldığı kararla birlikte, 3 Mayıs'ta başlayacağı belirtilen seri duruşmalarla ilgili federal mahkemenin kararının durdurulacağı belirtildi.
Aynı başvuruyu federal mahkeme daha önce reddetmişti
Halkbank, daha önce yabancı bir kuruluş olduğu gerekçesiyle ABD’de yargılanamayacağı iddiasıyla New York Federal Mahkemesi'ne başvurmuştu. Hakim Richard Berman, Halkbank’ın yabancı bir kuruluş olduğu iddiasını reddetmiş, bu kurumun Amerikan finans ve bankacılık kuruluşlarını kullanarak, İran’a karşı ABD yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle federal mahkemede yargılanabileceğine hükmetmişti. Halkbank, bir üst mahkemeye başvurup kararın temyizini istemişti.
Federal mahkemenin duruşma takvimiyle aldığı karar geçersiz
Hakim Richard Berman, 2 Temmuz 2020 tarihinde aldığı kararla Halkbank davası jüri seçiminin 23 Şubat 2021 tarihinde yapılmasına, jürili seri duruşmaların da 1 Mart 2021 tarihinde başlamasına hükmetmişti. Hakim Berman, seri duruşmaların başlangıç tarihini daha sonra 3 Mayıs'a ertelediğini açıklamıştı. Hakim Berman, Halkbank’ın jürili seri duruşmaların salgın nedeniyle 2022 yılında yapılması talebini de kabul etmemişti. Bir üst mahkemenin aldığı kararla birlikte federal mahkemenin daha önce, duruşma takvimiyle ilgili aldığı kararın hükmünün kalmadığı belirtildi.
New York’ta devam eden davada Halkbank neyle suçlanıyor?
Halkbank aleyhine New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'nde açılan davada şu suçlamalara yer verilmişti: ABD’yi dolandırmak amacıyla komplo kurmak, ‘Uluslararası Acil Ekonomik Güç Yasası'nı İran’a para transferleri yaparak ihlal etmek için komplo kurmak, ABD bankalarını dolandırmak, ABD bankacılık ve finans sistemini dolandırmak amacıyla komplo kurmak, kara para aklamak, kara para aklamak amacıyla komplo kurmak.
Halkbank aleyhinde 15 Ekim 2019 tarihinde açıklanan 45 sayfalık iddianamede, Halkbank yönetiminin Türk hükümetinin üst düzey yetkilileri tarafından desteklendiği ve korunduğu da iddia edilmişti.
İddianamede, Halkbank’ın 2012 ve 2016 yılları arasında İran’ın uluslararası piyasalarda petrol ve doğal gaz satışından elde ettiği gelirin ülkeye girmesinde yardımcı olduğu iddia edilmişti. İddianamede Halkbank’ın, İran’ın petrol ve doğal gaz satışından elde ettiği geliri harcamasına imkan veren bir mekanizmanın, paravan şirketler ağını kullanarak uygulanmasına yardımcı olduğu iddia edilmişti. Tüm bu suçlamaların, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının ihlali olduğu, Halkbank’ın yaptığı transferlerin tutarının yaklaşık 20 milyar doları bulduğu öne sürülmüştü.
Halkbank’tan iki davada alınan son kararlarla ilgili açıklama
Halkbank, New York’ta aleyhlerine açılan iki ayrı davada çıkan son kararlarla ilgili Kamuoyu Aydınlatma Platformuna (KAP) bir açıklama yaptı. Halkbank’ın bugün yaptığı resmi açıklama şöyle: ”24 Temmuz 2020 tarihinde Kamuyu Aydınlatma Platformu'na yapılan açıklamamızda, bazı müştekiler tarafından ABD'de Bankamız aleyhine tazminat talepli hukuk davası açıldığı belirtilmişti. Bahse konu davada ABD New York Güney Bölge Mahkemesi, Bankamızın yargı yeri uyumsuzluğu itirazını kabul ederek, 16 Şubat 2021 tarihinde davayı şartlı olarak reddetmiştir. Mahkeme, davanın Türkiye'de açılması ihtimaline dair, tarafların davanın açılabilmesine ilişkin itirazlar konusunda bir anlaşmaya vararak bu hususu, 02 Mart 2021 tarihine kadar mahkemeye sunmalarına karar vermiştir. Bununla birlikte, ABD New York Güney Bölge Mahkemesi nezdindeki ceza davası ise, Bankamızın Yabancı Devlet Dokunulmazlığı (FSIA) Kanunu kapsamında ceza davasının düşürülmesine dair başlattığı temyiz süreci sebebiyle beklemekte olup, temyiz dosyası ABD New York İstinaf Mahkemesi İkinci Dairesi nezdinde devam etmektedir. Kamuoyunun ve yatırımcıların bilgilerine sunarız”
Reuters haber ajansı, ABD’de görülen iki ayrı Halkbank davasında alınan iki ayrı karar sonrasında, banka hisselerinde bugün yüzde 9,9’luk bir artış olduğunu bildirdi.
