İsrail-Gazze sınırında çatışmaların yaşandığı ve onlarca Filistinli’nin hayatını kaybettiği sıralarda Kudüs’te Amerikan Büyükelçiliği’nin açılışı için tören düzenleniyor.
Törene Başkan Donald Trump’ın kızı ve Ivanka Trump ve damadı Jared Kushner’le, Maliye Bakanı Steve Mnuchin de katılıyor. Törende ayrıca Cumhuriyetçi Senatörler Ted Cruz ve Lindsey Graham da yer alıyor.
Açılış törenine Başkan Donald Trump da video kaydı ile bir mesaj yolladı. Trump, görüntülü olarak gönderdiği mesajda, “ABD, kalıcı bir barış anlaşmasına varılması konusunda daha önce vermiş olduğu taahhütlerine bağlıdır” dedi.
Başkan konuşmasında şunları dile getirdi: “ABD, Başkan Harry Truman döneminde İsrail’i ilk tanıyan ülke olmuştu. Biz de bugün Kudüs’te ABD Büyükelçiliği’ni açıyoruz…1948 yılında İsrail’in kuruluşundan hemen sonra İsrail, tarihte de Yahudi halkının başkenti haline geldi; Kudüs’ü başkent olarak ilan etti. (Bu), çok önemli bir karar. Bugün Kudüs, İsrail devlet kurumlarının olduğu şehirdir. İsrail parlamentosunun, İsrail Anayasa Mahkemesi’nin, İsrail Başbakanı ve İsrail Cumhurbaşkanı’nın bulunduğu şehirdir. İsrail egemen bir devlettir ve diğer tüm egemen devletler gibi kendi başkentini belirleme hakkı vardır. Biz yıllarca açık ve net bir gerçeği, Kudüs’ün İsrail’in başkenti olduğu gerçeğini kabul etmek konusunda başarısız olduk. 6 Aralık 2017 tarihinde benim talimatımla ABD, Kudüs’ü İsrail’in gerçek başkenti olarak tanıdı.”
Başkan konuşmasının devamında, barışa varılması konusunda hala ümitli olduğunu söyledi: “Aralık ayında da söylediğim gibi barış için umutlarımız sürüyor. Amerika kalıcı barış taahhüdünün arkasındadır. Ayrıca Kudüs’ün, Harem-i Şerif olarak da bilinen kutsal mekanları konusundaki statükoyu desteklemeyi sürdürüyoruz. Amerika özgürlük ve barış konusunda her zaman İsrail’in dostu olmaya devam edecektir. Bu güzel Kudüs Büyükelçiliği’nde göreve başlayan Büyükelçi Friedman’a bol şans diliyoruz. Biz İsrail’e Filistin’e ve tüm komşularına barış elimizi uzatıyoruz. Barış galip gelsin ve Tanrı, Amerikan Büyükelçiliği’ni ve orada hizmet verenleri korusun.”
Fox News’a konuşan Mnuchin bölgede ölü sayısına değinmeden, Trump’ın harekete geçtiğini ve zorlu kararlar aldığını belirtti.
Müslüman dünyasından tepki
Açılışa Arap Birliği’nden de tepki var.
Merkezi Kahire’de bulunan Arap Birliği, uluslararası toplumdan “adil olmayan” diye nitelediği karara ve İsrail’in kenti işgal altında tutmasına karşı çıkmasını istedi.
Mısır’da El-Ezher Enstitüsü de uluslararası topluma “bütün barış amaçlı çabaları kullanarak Siyonistlerle yan yana duran ülkelerin tavırlarını” reddetmeleri çağrısı yaptı. Enstitü ‘Siyonist’ nitelemesiyle İsrail’e atıfta bulundu.
Hizbullah da Amerika’nın kararını Filistinliler’in kabul etmeyeceğini bu nedenle hiçbir hükmü bulunmadığını belirtti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bir kez daha Amerika’nın kararını kınadı.
Filistin lideri Mahmud Abbas’ın danışmanlarından Saeb Erakat da Washington’un artık bir ortak olmadığını belirtti. Erakat, Trump yönetiminin artık problemin bir parçası olduğunu kaydetti.
Japon Kabine Sekreteri de büyükelçiliği Kudüs’e taşımanın Ortadoğu’daki gerilimi artırabileceğini kaydetti.
Avrupa ülkeleri gerilimin artacağından endişeli
Avrupa Dışişleri Bakanları Amerika’nın büyükelçiliği Kudüs’e taşıma kararını ‘mantıksız’ olarak niteledi ve bölgedeki gerilimi artırabileceğini kaydetti.
İrlanda Dışişleri Bakanı Simon Coveney Pazartesi günü yaptığı açıklamada bu adımın zaten gerilimi şimdiden artırdığını belirtti.
Hollanda Dışişleri Bakanı’ndan da benzer tepki geldi Stef Blok, bunu mantıklı bir karar olarak görmediklerini söyledi.
Bu yorumlar, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Romanya’nın Avrupa Birliği’nin konuyla ilgili ortak açıklama yapmasını engellemesinin ardından geldi.
AB Dış Politika şefinden itidal çağrısı
Gazze’de onlarca kişinin öldüğüne dikkat çeken Avrupa Birliği Dış Politika Şefi Federica Mogherini daha fazla can kaybının olmaması için taraflara itidal çağrısı yaptı. Mogherini, İsrail’in barış içinde yapılan gösterilere saygı göstermesi gerektiğini, Hamas ve gösterilere liderlik edenlerin de şiddetten uzak durmaları gerektiğini kaydetti.
Mogherini, Kudüs’ün Yahudiler, Müslümanlar ve Hristiyanlar için de kutsal kent olduğunu hatırlattı.
Mogherini ayrıca, Avrupa Birliği’nin iki tarafla ve uluslararası toplumdaki ortaklarıyla iki devletli ve 1967 sınırları çerçevesinde Kudüs’ün iki tarafın başkenti olacak şekilde bir çözüm için çalışmaya devam edeceğini de vurguladı.
Fransa'dan İsrail'e 'Orantısız Güç' Uyarısı
Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian İsrail'e "Filistinliler'in gösteri yapma hakkına saygı duyma ve orantılı güç kullanma" uyarısında bulundu.
Yazılı bir açıklama yapan Le Drian son haftalarda Gazze Şeridi'nde meydana gelen olayların kanıtladığı gibi, bölgedeki gerilimin yükseldiğine dikkat çekerek, "Fransa tüm aktörleri yeni bir yangının önlenmesi konusundaki sorumluluğunu üstlenmeye çağırıyor" dedi.
Birkaç hafta süren şiddetten sonra ve Gazze Şeridi'nde giderek artan sayıda Filistinli kurbanlar karşısında, Fransa, İsrail yetkililerini, "zorunlu kuvvet kullanımı durumunda orantılı güç kullanmaya" çağırdı. Le Drian, İsrail'e "Çocuklar başta olmak üzere sivillerin korunması görevini ve Filistinlilerin barışçıl gösteri yapma haklarını " hatırlattı.
"Kudüs'ün statüsü müzakerelerle belirlenmeli"
Zaten gergin olan bölgede, bir an evvel, Filistin ve İsrail sorununun politik olarak çözümü için koşulların oluşturulması çağrısı yapan Fransız Bakan Le Drian, "Uluslararası hukuk şüpheye yer bırakmayacak kadar açık bir biçimde Kudüs'ün statüsünü müzakerelere bırakmıştır. Kalıcı ve adil bir çözüm bulunabilmesi ve iki halkın bir arada barış ve güvenlik içinde yaşayabilmesi için, Kudüs'ün statüsü, tıpkı diğer uluslararası kabul gören parametreler gibi müzakereler çerçevesinde belirlenmelidir. Hukukun söylediği budur ve bizim Orta Doğu'daki barış çabalarımızın anlamı da budur" dedi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın, Amerikan elçiliğini Kudüs'e taşıma kararını açıkladığı andan itibaren, Fransa Kudüs'ün statüsünün müzakerlerle belirlenmesi çağrısı yapıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmnuel Macron, başından beri bu karara karşı olduklarını açıkça dile getirdi. Bölgede artan tansiyona yeni bir kıvılcım eklenmemesi çağrısı yapan Macron, Kudüs'ün statüsünün müzakerelerle belirlenmesini istedi. Macron, Filistin-İsrail sorununda "iki devletli çözümden" yana olduğunu da her fırsatta dile getirse de geçtiğimiz Nisan ayında gerçekleştirdiği Washington ziyaretinde Trump'ı bu konuda ikna etme çabaları boşa çıktı.
