VOA Türkçe: “Ekonomik açıdan çok önemli bir dönemdeyiz. Bir yandan 2018 yılının üçüncü çeyrek rakamları geliyor, bir yandan diğer ekonomik veriler açıklandı ve Amerikan ekonomisinin açık verdiği haberi açıklandı. Bize kısaca Amerikan ekonomisinde neler oluyor anlatır mısınız? Nasıl oluyor da bir yandan Amerikan ekonomisinin çok güçlü olduğunu duyuyoruz, diğer yandan bütçe açığı olabiliyor?”
Maxx Wolff: “Ekonomide çok iyi ve çok zor anlar hemen hemen hep aynı zamanda yaşanır. Amerikan ekonomisi geçtiğimiz 30-40 yıldır her çeyrekte açık verir, kısaca bu açık anormal bir durum değil. Ama bu kez açık çok büyük bir rakama ulaştı. 1 trilyon dolarlık bir açıktan bahsediyoruz, minimum 800 milyar dolarlık bir açık var yıllık. Bu da her çeyrekte 200 milyar dolar veya ayda 70 milyar dolar. Bu rakamı duyunca uluslararası gözlemcilerin ağzı açık kalıyor. Amerika diğer ülkeleri cari açık verdiklerinde uyaran bir ülke olmasına rağmen, kendi devletimizin büyük bir bütçesi var ve hep üzerine çıkıyoruz. Biz yılda 4 trilyon dolar harcıyoruz, bunun 3,2 trilyonu vergilerden elde ediliyor. Ama arada 800 milyar dolarlık bir açık var ki biz bu miktarı başka ülkelerden veya kendi zenginlerimizden borç alarak kapıyoruz. Kısaca Amerika günde bir kaç milyar dolar borç alıyor.”
VOA Türkçe: “Sizce Trump yönetimi bütçe yaparken ve harcarken uluslararası ve yerel ekonomik verileri göz önünde bulunduruyor mu, yoksa yanlış yapılan harcamalar mı söz konusu?
Maxx Wolff: “Trump yönetimine haksızlık etmeye gerek yok, sorun yalnızca oradan değil Kongre’den de kaynaklanıyor. Yani hem Başkan’ın hem de Kongre’nin sorumluluğu bu. Ama bu soruya kısa bir cevap vermek gerekirse, yani iyi bir iş çıkartıyor muyuz derseniz, hayır, çok kötü bir iş yapıyoruz. Birkaç yıl öncesine oranla çok daha kötü bir iş yapıyoruz. Çünkü bir yandan herkesin heyecanla bahsettiği gibi ekonomi aslında bazı yönlerden çok kuvvetli ama Başkan Trump’un vergi reformu yüzünden alınan vergi miktarı azaldı. Bu da şirketleri rahatlattı. Ama aynı zamanda harcamalarımızı arttırdık, yani hükümet daha az para topluyor öte yandan daha çok para harcıyor. Bu da Amerikan ekonomisinin bütçe açığını anlatmaya yeterli sanırım.”
VOA Türkçe: “Vergi reformundan bahsettiniz, bu şirketleri rahatlattı ama Amerika bu olayın ardından Çin’le ticari savaşa başladı. Peki bu savaş ekonomiyi nasıl etkiliyor, uzun vadede sonuçları Amerika ve Dünya için ne olacak?
Maxx Wolff: “Ticari savaş çok tehlikeli bir politika. Muhtemelen Amerika açısından olumlu bir sonuç vermeyecek, uluslararası ekonomik özgürlüğü ve ekonomik faaliyetleri de negatif etkilemesi mümkün, ama kısa vadede henüz bizi etkilemedi. Ama size olayı derinlemesine anlatmak için Amerikan ekonomisinden söz ederken şunu unutmamak lazım: 20 trilyon dolarlık bir ekonomiden bahsediyoruz. Amerikan ekonomisi hareket ederken bir kano gibi değil bir petrol tankeri gibi hareket eder. Yani dalgası hemen hissedilmez, ama ağır ağır gelir ve geldiğinde hissedersiniz. Biz son ekonomik krizden çıkalı 9 yıl oldu ve çok iyi bir ivmeyle geliyorduk ki bir anda frene bastık 1 buçuk 5 yıl önce. Böyle olunca başta biraz hızlanırsınız, araba hızlanıyormuş gibi gelir, ama arabanın gitmesi gerektiği mesafeye yetecek benzini olmadığı için araba gidemez. Kısaca birkaç büyük ekonomi politikası hatası yaptık ve sonuçlar bence pahalı olacak. Şimdi aslında her şey iyi gibi görünüyor, ama ileride sonuçları hiç iyi olmayacak. Şeker yemek gibi, belki şeker ilk anda enerjiyi yükseltir ama sağlıklı bir ekonomiyi besleyecek bir beslenme planı yapılmış değil.”
VOA Türkçe: “Bu kararların yakında yapılacak olan seçimlerle ilgisi var mı? Dünyaya karşı sert yumruk göstererek seçmenleri mi etkilemeye çalışıyor Başkan Trump? Seçimlerden sonra bazı politikalar değişebilir mi?”
Maxx Wolff: “Tüm dünyada ve tabii Amerika’da da politikacıların aldıkları kararların bazıları seçmenler içindir. Bu her parti için geçerli. Bu yıl yapılacak olan ara seçimler çok önemli, Senato’nun ve Kongre’nin kontrolünün tek bir partiye geçmesi söz konusu. Ama bence bu kararlar belli bir ekonomik ideolojiye bağlı kalınarak verildi. Bence sadece ara seçimleri etkilemek için yapılan bir şov değil. Ama dış güçlerle ekonomik ve siyasi savaş içinde olmak ya da savaş açmak her zaman Cumhuriyetçilerin politikası olmuştur. Petrol stokları konusunda biraz endişe var. Suudi Arabistan’la meydana gelen gerginlik ve İran’a uygulanacak olan yaptırımlar ki bu Suudilerin işine gelen bir politikaydı, kritik bir durum oluşturdu. Ama buna rağmen hem Rusya hem de Amerika’nın petrol üretimi ve ihracatı yüksek. Ama kesinlikle dünya herhangi bir petrol krizine daha hazırlıklı görünüyor.”
VOA Türkçe: “Size son sorum Türkiye üzerine olacak. Rahip Brunson serbest bırakıldı ve Amerika’ya döndü. Bunun ardından acaba Türkiye’ye bu yüzden uygulanan yaptırımlar geri alınacak mı sorusu ortada. Trump yönetimine çelik ve alüminyuma uygulanan yaptırımlar kalkacak mı diye soruldu. Cevap hayır oldu. Sizce Türk ekonomisine bağlantılı olarak iki ülke arasındaki ilişkiler nasıl bir yol çizecek?”
Maxx Wolff: “Türkiye, Amerika için çok önemli bir ortak ve bölgede giderek güçlenen bir ülke. Amerika’nın Türkiye’yle ilişkilerini koruması şart. Özellikle de eğer İran’la daha kötü bir ilişkide olacağımızı varsayarsak ki durum onu gösteriyor. Türkiye önemli bir ülke Amerika için. Ara seçimlerden sonra bence Türkiye’ye rahibi serbest bıraktığı için bir jest yapılacaktır. Rahibin serbest bırakılması Trump için çok büyük bir reklam oldu. Düşünün, serbest bırakıldıktan sonra evine gitmeden Beyaz Saray’da kameraların önüne alındı. Bu yüzden bence ara seçimler bittikten sonra Başkan Trump bu harekete karşılık verecektir. Trump yönetimi kendisine yardım edenleri unutmayan ve buna göre karşılık veren bir yönetim oldu şu ana kadar. Ama bir de Amerika ve Türkiye arasında Ortadoğu’da kimin patron olacağı, ya da güçlü olacağı konusunda bir gerilim söz konusu. Türk yetkililer kendilerine göre stratejik ortaklar seçti, bu ortaklıkların bazıları Suudi yönetimine ters düşüyor, Katar örneğinde olduğu gibi. Bence önümüzdeki dönemde Ortadoğu’da en güçlü kim olacak, bu hangi ülke olacak, göreceğiz. Belki Amerika’nın bölgedeki rolü gerileyecek, özellikle Kudüs’ün başkent yapılmasını destekliyor olmaları durumu zorlaştırdı. Bu bölgedeki güç bakalım kimin eline geçecek, beraber göreceğiz.”
