Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen ay Türkiye’nin sınırlarını belirleyen 1923 tarihli Lozan Anlaşması’nı tartışmaya açarak tüm ülkeyi şaşırttı.
Erdoğan, Osmanlı İmparatorluğu’na ait geniş toprakların, yabancı güçlerin şantajıyla Türkiye’nin elinden alındığını söyledi. Erdoğan Ege adalarının Yunanistan’a kaybedilmesini örnek verse de, uzmanlar aslında güneydoğu sınırından bahsettiğini düşünüyor.
Düşünce kuruluşu Carnegie’nin uzmanlarından Sinan Ülgen, Erdoğan’ın mesajının Suriye ve Irak politikalarına yönelik bir mesaj olarak okunması gerektiği görüşünde. Ülgen, Erdoğan’ın tarihi hata olarak gördüğü örneklerle, halk desteği için zemin hazırladığını söylüyor. Amaç, Suriye’deki varlığını daha uzun süre korumak.
Suriye ve Irak’ta Türk askerinin varlığı sürüyor. Ancak özellikle Musul’a yakın Başika’daki Türk varlığı, Bağdat ile sorunları derinleştirmiş durumda.
Erdoğan son olarak, Irak Başbakanı Haydar El Ebadi’nin Türk birliklerinin çekilmesi çağrısına sert bir yanıt verdi ve “Irak’ta bildiğimizi okuyacağız,” dedi.
Cumhurbaşkanı, Türk ordusunun Musul’un IŞİD’den kurtartılması operasyonuna katılacağını da söylüyor.
Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden (TASAM) Murat Bilhan, Ankara’nın Irak’ta toprak kazanmak gibi amacı olmadığı konusunda ısrarlı.
Bilhan, Irak’ın üniter bir devlet olması gerektiğini Türkiye’nin defalarca tekrarladığını hatırlattı ancak Irak’ın zaten parçalanmış bir hali olduğunu söylüyor. Bilhan, Türkiye’nin Suriye dışında özellikle Musul’dan bir göç dalgasına karşı, güvenlik endişeleri olduğuna dadikkati çekiyor.
Uzmanlar, Erdoğan’ın Lozan Anlaşması’nı Başika üzerinden tartışmaya açmasının Bağdat’ı rahatsız edeceği konusunda hemfikir; zira hali hazırda Irak’ın bölüneceği iddiaları ayyuka çıkmış durumda.
Uzmanlar ayrıca, IŞİD Musul’dan çıkarıldığında, şehrin kimin kontrolünde olacağına dair bölgesel bir mücadelenin başlayacağı uyarısında bulunuyor.
Musul ve yanı başındaki petrol zengini Kerkük’ün Türkiye için daha önemli olduğunu söyleyen Sinan Ülgen, bunun nedeninin ekonomik olduğu kadar tarihi ve duygusal olduğunu belirtiyor.
Lozan Anlaşması, Türkiye’de tarihsel açıdan diplomasi zaferi olarak görülse de, özellikle milliyetçiler Musul ve Kerkük’ü bıraktığı için anlaşmayı hedef alıyor.
Milliyetçileri yanına almaya çalışan Erdoğan için de Musul kartı, “Yeni Türkiye” yaratma stratejisinden kritik rol oynayabilir.
