Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın görevden alınmasının ardından haftaya Türk lirası karşısında yaklaşık yüzde 9 değer kazanarak başlayan Amerikan doları Salı günü de yükselişini sürdürdü ve günü yüzde 1,5 civarında artış göstererek 7,92’den kapattı.
Borsa İstanbul’daki kayıp da devam etti. Pazartesi günü yüzde 9,79 değer kaybederek 2021 yılındaki tüm kazançlarını yitiren BIST 100 Endeksi, Salı günü de gün içinde yüzde 7 değer kaybetse de ikinci seanstaki alımlarla toparlandı ve günü 0,13 kayıpla 1,377 puandan kapattı.
Salı günkü kayıplar Pazartesi gününe kıyasla çok sınırlı kalsa da hem uluslararası derecelendirme kuruluşlardan gelen açıklamalar hem de yabancı bankaların Türkiye’deki kurlarla ilgili açıklamaları yaşanan türbülansın henüz sona ermediğinin göstergesi.
Fitch: ‘‘TL’deki keskin düşüş ve politik belirsizlik dış finansman baskısını getiriyor’’
Şubat ayında Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın enflasyonun düşürülmesi amacıyla uyguladığı tutarlı politikalar nedeniyle Türkiye'nin kredi görünümünü negatiften durağana çeviren uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch bugün yayınladığı raporda, Ağbal’ın değiştirilmesinin para politikasın güvenilirliğine ve enflasyonu düşürme ihtimaline zarar verdiğini dile getirdi.
Raporda, ‘‘Türk lirasındaki keskin düşüş ve politika yönündeki belirsizlik, riskten kaçınan bir küresel finansman ortamında yenilenen dış finansman baskısı riskini de beraberinde getiriyor.Rezervler, Türkiye'nin büyük dış finansman ihtiyacına oranla düşük ve yenilenen yabancı yatırımcı çıkışları ve dolarizasyon, küresel finansman koşullarının kötüleştiği bir dönemde ödemeler dengesi yönündeki baskılara katkıda bulunacaktır’’ ifadelerine de yer verildi.
Uluslararası bankalara göre, TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı devam edecek
Uluslararası bankalar da Türk lirasına dair tahminlerini değiştirdi.
Almanya merkezli Commerzbank daha on gün önce 8 liradan 8,5 liraya çıkardığı yıl sonu dolar kuru tahmini 10 lira olarak güncelledi.
Fransa merkezli Société Générale ise yıl sonu için öngördüğünü dolar kurunu 6,20’den 9,30’a revize etti. Hollanda merkezli Radobank da TL’nin dolar karşısında tarihi bir kayıp yaşayabileceği görüşünü paylaştı.
Prof. Güneş: ‘‘Güven kayboldu, vazo kırıldı’’
Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Hurşit Güneş, finansal piyasalarda yaşanan türbülansın yalnızca Perşembe günü 200 baz faiz artışı yaptıktan sonra görevden alınan, şeffaf ve öngörülebilir politikalar uygulayan Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın görevden alınması ve faiz karşıtı görüşleriyle bilinen Şahap Kavcıoğlu’nun yeni guvernör olarak atanmasıyla açıklanamayacağını söylüyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Profesör Güneş, ‘‘Önce Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun dokunulmazlığı kaldırıldı ardından Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı HDP’nin kapatılmasını istedi. Biliyorsunuz bize sermaye doğudan gelmiyor, ana giriş Batılı ülkeler. Bu siyasi olaylar Batılı sermaye kesimlerinde endişe yarattı. Ancak bu hadiseler mali piyasaları pek etkilemedi. Öncelikle faiz yüksekti. Dünyanın en yüksek oranlarından birinde. Bu yapılanlar kongresini yapan MHP’nin ağzına bir parmak bal çalma çabası olarak yorumlandı. HDP de kapatılmayabilir, bir miktar para cezası ile konu kapatılabilir, hatta dava açılmasına hiç gerek duyulmayabilir diye de düşünülmüş olabilir. Fakat daha dört buçuk ay önce göreve başlamış ayakları yere basan Merkez Bankası Başkanı’nın görevden alınması piyasaları rahatsız etti. Düpedüz bir siyasi müdahaleydi. Kur daha da uçabilirdi. Ama hem faizin yüksek olması hem de yeni başkanın faiz indirilmeyeceğine yönelik verdiği güvence TL’nin değer kaybını yüzde 9’da tuttu. Ama artık vazo kırıldı, vazoyu bundan sonra ne kadar yapıştırmaya çalışsan da artık o kırık vazodur. Çünkü güven kayboldu. Faiz yüksek diye Merkez Bankası Başkanı görevden alındı ve faiz düşmediği gibi dolar da yükseldi’’ dedi.
‘‘IMF ile stand-by yapılsa her şey değişir’’
İktidar partisi Çarşamba günü yedinci olağan kongresini yapacak, ardından da kabinede değişiklikler yapılması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın burada yapacağı değişiklikler, yeni açılım ve vaatlerle kırılan vazoyu tamir edemez mi? Profesör Güneş’e göre, ekonominin yeniden ayağa kalkması için paradigma değişimine ihtiyaç var, ancak mevcut iktidarın bunu yapması pek mümkün gözükmüyor.
Güneş, ‘‘Döviz kur sarmalından, bu krizden çıkış nerede? Çıkış için bir paradigma değişikliğine ihtiyaç var. Mevcut durumda vazo kırıldı, vazoyu değiştirmek lazım. Örneğin, seçime gidilse ve iktidar değişikliği olsa tüm beklentiler değişir. Ama şu anda bir erken seçim gündemde değil ve seçim olsa dahi iktidar tablosunun değişip değişmeyeceği meçhul. İkinci ihtimal IMF ile bir stand-by imzalanması. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ve yeni Merkez Bankası Başkanı’nın imzası bulunan bir iyi niyet mektubu karşılıklı müzakerelerden sonra yollanır ve her şey değişir. Ama bu da yapılamaz. Daha önce Kasım ayında vazo kırıldı, Naci Ağbal’la bunu yapıştırdınız ama bir gece yarısı kararıyla o yoldan vazgeçtiniz. Bu son üç dört yıldaki üçüncü kriz. Bu hükümetin ekonomik politikaları nedeniyle eleştirel tutum takındım ama ilk kez karamsar ve umutsuzum. Kabine revizyonu gidişatı değiştirmez, çünkü tek bir karar verici var’’ diye konuştu.
