Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’de bağımsızlık referandumuna gitmesinin ardından bu adımdan rahatsız olan Bağdat Hükümeti, Türkiye ve İran çeşitli yaptırımları hayata geçirmeye başladı.
Türkiye ve İran’a da sınırı olan IKBY’nin petrol dışında üretimi olmadığı ve tüketim ürünlerinin neredeyse tamamının ithal edildiği biliniyor.
Bir taraftan IKBY’ye yönelik Bağdat hükümeti, Türkiye ve İran yakın diplomasi yürütürken ilk adım olarak Erbil ve Süleymaniye kentlerine dış hatlar uçuşları durduruldu. İç hat uçuşları hala devam etse de IKBY’ye Bağdat üzerinden ulaşılması gerekiyor.
Son gelişmeleri VOA’ya değerlendiren Erbil Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Dr. Dara Celil Heyyat, IKBY’ye uçuşları durduran THY ve Lübnan havayolu şirketi Middle East Airways gibi şirketlerin birkaç gün içinde uçuşlara başlayabileceğini söyledi.
Heyyat, IKBY ekonomisinin mevcut siyasi gerginlikten etkilendiğini ancak Türkiye, İran ve Bağdat hükümetinin sınır kapılarını kapatmadığı sürece ekonominin büyük darbe almayacağını savunuyor:
VOA: “Bağımsızlık referandumunun ardından Bağdat hükümeti, Türkiye ve İran bazı adımlar attı. Bu durum ekonominizi etkiledi mi?”
HEYYAT: “Şu ana kadar İran sınırları açık, Türkiye sınırları açık. Güney yani Bağdat tarafı tırların gelip gitmesine kapalıydı, bugünden itibaren o da açıldı. Sınırlar açıktır. Güneyden buraya mal geliyor, buradan da oraya gidiyor. Türkiye’den de İran’dan da geliyor. Bu sabah İran sınırları 1,5 saat kadar kapattı ama sonra açıldı. Tatbikat var, ondan olabilir. En son akşam 5’te haber aldım. Sınırlar açıktı.”
VOA: “Konuştuğum işadamları işleri, yeni anlaşmalar yapmayı durdurduklarını söylüyorlar.”
HEYYAT: “Ben BEKO bayiliği yapıyorum. Türkiye ile doğrudan çalışıyorum. Bankadan para geliyor, mal gidiyor, sınır açıktır. Ama yarın ne olur ne olmaz, onu bilmiyorum. Çünkü mesela bankalar para transferlerini yaparlar mı yapmazlar mı, nasıl yaparlar; onu bilemem. (IKBY’de İş Bankası, Vakıf Bankası, Ziraat Bankası, Al Baraka hala aktif) Ama şimdiye kadar işlerimiz normal. İnşallah Kürdistan ile Bağdat diyaloğa girsin ve aralarındaki problemleri çözsünler.”
VOA: “Konuşulan senaryolardan birine göre Bağdat hükümetinin gümrük noktasının Türkiye içine yerleşebileceği ve Türkiye’ye gidip gelenlerin Bağdat hükümetinin gümrüğünden geçeceği söyleniyor.”
HEYYAT: “Bize resmi yollardan bir şey gelmedi. İnsanlar senaryoları konuşur bazen ama resmi yollardan gelene göre hareket ederiz. Ben o işin yapılacağını da zannetmiyorum. Çok kolay değil. O zaman iki tane gümrük olur; biri Kürdistan’ın biri Irak’ın. O da çok pratik değil.”
VOA: “Farz edelim ki olumsuz senaryolar gerçekleşti ve Türkiye ile İran sınırları kapattı. Bir B planınız var mı?”
HEYYAT: “Ben geriye bakıyorum, 90-91 yıllarında Bağdat aynı şeyleri yaptı. Sınırlar kapandı. Sonradan işadamları çantayla da olsa yavaş yavaş Türkiye’den, İran’dan, başka yerlerden mal getirdiler. İnşallah böyle şeyler olmaz. Zaman da değişti artık.”
VOA: “Anladığım kadarıyla olumsuz senaryolara çok ihtimal vermiyorsunuz bu durumda.”
HEYYAT: “Türkiye de, İran da ‘Biz, millete sıkıntı yaşatmayız’ diyor. O zaman sınır kapanmaz. Siyasi olarak ne olur, onu bilmem.”
VOA: “Peki, ticari hayat yavaşladı mı?”
HEYYAT: “Zaten Kürdistan hükümetinin kaç senedir bütçesi yoktu. Maaşları yarım yarım veriyorlar. İşler durmuş, birçok proje durmuş. Ekonomide sıkıntılar var zaten. Bu dönemin de ne kadar etkisi olur bilmiyorum ama Arapçada ‘ne kadar sıkışırsan çıkışın o kadar iyi olur’ derler. Mevcut gelişmelere göre durum çok iyi. Sınırlar açık. Bir tek Bağdat yolu kapalıydı ama şimdi o da açık. Tırlar gelip-gidiyor.”
VOA: “Dış hatlar uçuşlarının durdurulması sizi etkiledi mi?”
HEYYAT: “Uçuşların durdurulması tabi ki etkiledi ama o da birkaç güne çözülür inşallah. Türk Hava Yolları, Middle East Airways ayın 4’ünde geri döneceklerini söylemişler.”
