Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun Ak Parti Olağanüstü Kongresi’nde aday olmama kararının Türk iç siyasetinin geleceğine nasıl bir etkisinin olacağı konusu Washington’da yakından izleniyor.
Amerikan başkentindeki Türkiye uzmanları, Davutoğlu’nun bu kararıyla birlikte anayasa değişikliği ve başkanlık sisteminin artık önünün iyice açıldığı görüşünde.
Merkezi Washington’da bulunan Atlantic Konseyi adlı düşünce kuruluşunda Türkiye uzmanı Aaron Stein’a göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Türkiye’yi parlamenter sistemden başkanlık sistemine dönüştürmek için şu ana kadarki en iyi fırsata sahip.
Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Stein, bunun birkaç nedeni bulunduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Birincisi şu anda bütün güç onda toplanmış durumda, elinde oynayabileceği çok sayıda kart var. Ak Parti, ya toptan yeni bir belgeyle ya da küçük bir değişiklik önergesiyle Erdoğan’ın tekrar parti üyesi olmasını sağlayacak anayasal düzenlemeyi haziran ayında masaya getireceğini açıklamıştı. Bunun ardından bence yaz aylarında bir kampanya dönemi olacak ve yaz bittikten sonra da anketlere bakarak ya erken seçim yoluyla Meclis’te anayasa değişikliği için gereken çoğunluğu elde etmeye çalışacak ya da MHP’deki iç karışıklıktan istifade ederek onların içerisinden destek çekme arayışına girecek.
Aaron Stein, Türkiye’nin mutlaka bir başkanlık sistemine ihtiyaç duyduğu düşüncesinde olmadığını ama bunun kararını Türk halkının vereceğini söylüyor.
Önemli olanın başkanlık sisteminin nasıl bir yapıyı içereceği olduğunu ifade eden Stein, şunları söyledi:
“Türkiye’de 10 yıldan fazla süre iktidarda kalmış her lider başkanlık sistemi önerisini gündeme getirir. Erdoğan bu liderler içerisindeki en güçlü olanı dolayısıyla diğerlerinden daha fazla mesafe kat edebildi. Türkiye’nin başkanlık sistemine ihtiyacı var mı? Bence şart değil ama bunun kararını Türk halkı verecek. Burada önemli olan başkanlık sisteminin neye benzeyeceği? Denge ve denetim mekanizmasını gözetecek mi? Parlamentonun rolü ne olacak? Hiç kimse belgeyi baştan sona görmüş değil ama denge ve denetim mekanizmasının eksik olduğu ve tüm gücün Ak Parti’de toplanacağı, dolayısıyla Cumhurbaşkanı’nın istediği yasayı kolayca geçireceği yönünde bir endişe var.
‘Erdoğan rakipsiz’
Davutoğlu’nun başbakanlığı bırakma kararı hakkında parti içinde hoşnutsuzluklar olduğu yönündeki haberler, Ak Parti’nin geleceğine dair kimi tartışmaları da beraberinde getirdi.
Türkiye uzmanı Stein’a göre parti içerisinde bu konuda bir gerilim var ama Erdoğan daha önceleri olduğu bu sefer de bu sıkıntıları aşabilecek güce sahip…
Stein şunları kaydetti:
“Parti içinde gerilimler olduğu kesin. Bence geçen kasım ayında birçok kişi istikrar için oy verdi ama sonrasında durum öyle olmadı. Bunu ülkeyi nasıl yönetmek istedikleri hususunda Erdoğan ile Davutoğlu arasındaki farkta kısmen görebiliyorsunuz.
Ak Parti içerisinde daha önce de bu tip gerilimler oldu. Erdoğan bu ihtilaflardan her zaman galip çıktı ve sorunları idare edebildi. Dolayısıyla benim görüşüm yine böyle olacağı yönünde. Bence o Türkiye’deki en güçlü politikacı ve gerçek anlamda bir rakibi de yok.”
‘Çatışmalar devam edecek’
Aaron Stein de Washington’daki çoğu diğer uzman gibi Kürt sorununun çözümü konusunda pek iyimser değil.
Güneydoğu’daki çatışmalarda can kayıplarının sayısının artmaya devam ettiğine işaret eden Stein, “Benim görüşüme göre Türk hükümetinde ateşkes için bir isteklilik yok çünkü ‘onlara baskıyı artıralım ki müzakere masasına geri dönüldüğünde Türk topraklarından tamamen çekilme ve silahsızlanma gibi bizim en önemli taleplerimize razı olsunlar’ şeklinde bir fikir hakim. PKK tarafında da aynı şeyi görüyorum. Onlar da tek taraflı ateşkes ilan etmeye istekli değil, siyasi özerklik ve Öcalan’ın cezaevi koşullarında iyileştirme istiyorlar. Bana sorarsanız bu, çatışmaların yaz boyunca devam edeceği anlamına geliyor” diye konuştu.
‘Amerika barış görüşmelerine dönülmesini istiyor’
Amerikan yönetiminin Türkiye’de bir siyasi istikrarsızlık görmek istemediğini ve bundan endişe duyduğunu kaydeden Stein, “Türkiye içerisinde siyasi istikrarsızlık Amerika için hiçbir zaman iyi değil. Dolayısıyla Amerika elbette Türkiye’nin PKK ile barış görüşmelerine yeniden dönmesini istiyor çünkü ateşkes Suriye içerisinde IŞİD’le nasıl mücadele edilmesi gerektiği noktasında yaşanan siyasi gerilimlerin de yumuşamasına katkıda bulunacak. Amerika’nın, çözüm sürecine geri dönülmesi için Türkiye üzerinde ne kadar baskı gücünün olduğu Washington’da tartışılmaya devam eden bir soru ve kimse bu sorunun yanıtını bulabilmiş değil” dedi.
Atlantik konseyi uzmanı Aaron Stein, Türkiye ile Amerika arasında PYD yüzünden yaşanan gerginliğe rağmen ilişkilerde ciddi bir kırılma beklemediğini de söyledi.
