Türkiye’de olağanüstü hal kapsamında tutuklu olan insan hakları savunucuları, 80 günü aşkın süredir cezaevinde, savcılık tarafından iddianamenin hazırlanmasını bekliyor.
Merkezi Londra’da bulunan Uluslararası Af Örgütü’nün Kampanya Sorumlusu Milena Buyum, Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtladı. Türkiye’deki insan hakları ihlallerine ilişkin kampanyalardan sorumlu Buyum, öncelikle Türk Hükümeti’nden koşulsuz şekilde tüm insan hakları savunucularını serbest bırakmasını beklediklerini söyledi.
Uluslararası Af Örgütü Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Taner Kılıç’ın 6 Haziran günü gözaltına alınmasıyla sürecin başladığına işaret eden Buyum, 9 Haziran’da tutuklanmasına karar verilen Kılıç’ın halen İzmir Şakran Cezaevi’nde tutuklu bulunduğunu ifade etti. Bu noktada, tek başına cep telefonu uygulaması olan By-Lock’ın kullanımını suç unsuru olarak kabul etmemek gerektiği görüşünü aktaran Buyum, “Suç işlemiş olmak ceza hukukunda bir fiilin gerçekleşmesiyle olabilecek bir durum. Böylesi suç By-lock kullanımı suç unsuru olarak kabul edilmemeli. fiilin gerçekleştiğini de savcılık soruşturma esnasında deliller ile kanıtlayabilmeli” dedi.
Kılıç’ın tutuklanması sonrasında “Büyükada Operasyonu” olarak bilinen gözaltılar başladı. Büyükada’da 5 Temmuz günü polis operasyonda; Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi’nden İdil Eser ve Veli Acu, Helsinki Yurttaşlar Derneği’nden Nalan Erkem, Özlem Dalkıran, İnsan Hakları Gündemi Derneği’nden Günal Kurşun, Kadın Koalisyonu’ndan İlknur Üstün, Eşit Haklar İzleme Derneği'nden Nejat Taştan, Şeyhmuz Özbekli ile insan hakları savunuculuğu eğitimcisi Ali Garawi’nin gözaltına alındı.
Bugün itibariyle bu kişilerden 8’inin tutuklu olduğunu ve 2’sinin ise adli kontrol şartıyla dışarıda bulunduğunu belirten Buyum, “Bu isimlerden 6 kişi, 83 gündür tutuklu bulunuyor. Nalan ve İlknur 80 gündür cezaevinde.. İlknur, Ankara’da Sincan Cezaevi’nde. Diğerleri ise Silivri 9 Numaralı Cezaevi’nde tutuluyor. Nejat Taştan ve Özbekli, haftada iki kez imza atmakla yükümlü” dedi.
Türkiye’nin OHAL altında endişe verici günler yaşadığını kaydeden Buyum, “Temmuz 2016’dan beri o korkunç, şiddet içeren darbe girişimi ardından devletin bütün muhalif görüşlere yöneltilen çok geniş çaplı devam eden baskıdaki son basamak olarak görüyoruz” diye konuştu.
Tutuklu insan hakları savunucularına sadece birinci derece yakınlarıyla görüşme yapabilme izni verildiğini söyleyen Buyum, “Mesela İdil Eser sadece avukatıyla görüşebildi. Ancak Adalet Bakanı’nın aracılığıyla son seferde arkadaşlarıyla da görüşmesine olanak tanındı. Bu durum ne kadar sürecek bunu bilmiyoruz. Konuştuğumuz bütün isimler, insan hakları alanında yıllardır Türkiye’de çalışmalar yürütmüş kişiler. Koşulsuz şekilde hepsi serbest bırakılmalı diyoruz” açıklaması yaptı.
Bu arada Taner Kılıç, İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı’nın FETÖ/PDY soruşturması kapsamında By-Lock kullanıcısı avukatlardan birisi olduğu için gözaltına alınmış ve örgüt üyeliği suçlamasıyla tutuklanmıştı.
İnsan hakları savunucularıyla ilgili süreç nasıl gelişti?
5 Temmuz’da Türkiye’de insan hakları alanında faaliyetler yürüten sivil toplum örgütlerinden 10 temsilci eğitim toplantısı için bulundukları İstanbul – Büyükada’da polis operasyonuna maruz kaldı.
18 Temmuz’da gözaltındaki insan hakları savunucusundan 6’sı çıkarıldıkları 10. Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklandı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Soruşturma Bürosu Savcısı Can Tuncay, “silahlı terör örgütüne yardım etme” suçlamasıyla tüm şüphelileri tutuklanmasını talebiyle mahkemeye sevk etti. Sulh Ceza Hakimi Kudret Köse de, 6 kişi için tutuklama ve 4 kişi için adli kontrol şartıyla serbest kalma kararı verdi. Buna göre; Uluslararası Af Örgütü Türkiye Direktörü İdil Eser, Helsinki Yurttaşlar Derneği üyesi Özlem Dalkıran, İnsan Hakları Gündemi Derneği üyeleri Günal Kurşun ve Veli Acu ile eğitim için Türkiye’ye gelmiş olan Ali Ghrawi ve Peter Steudner’i tutuklandı. Eşit Haklar İçin İzleme Derneği Genel Koordinatörü Nejat Taştan, Helsinki Yurttaşlar Derneği üyesi Nalan Erkem, Kadın Koalisyonu üyesi İlknur Üstün ve Hak İnisiyatifi Diyarbakır Temsilcisi Şeyhmuz Özbekli serbest bırakıldı.
22 Temmuz’da adli kontrol şartıyla serbest bırakılmış insan hakları savunucuları Nalan Erkem, İlknur Üstün, Nejat Taştan, Şeyhmuz Özbekli için yakalama kararı çıkarıldı. Bu isimlerden Nalan Erkem ile İlknur Üstün hakkında tutuklama kararı verildi. Nejat Taştan ve Şeyhmuz Özbekli ise yeniden adli kontrol şartıyla serbest kaldı.
26 Temmuz’da Brüksel’de Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ile ortak basın toplantısında, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Taner Kılıç’ın tutukluluğunu savundu, 10 insan hakları savunucusuna değinmedi. Çavuşoğlu, “Görüşmek başka bir şey, o örgütün mensubu olmak başka bir şey. Bu örgütün başındaki Taner Kılıç, darbe girişiminde bulunan FETÖ’nün, FETÖ üyelerinin kullandığı ByLock programını kullanmış telefonunda ve buradan da FETÖ’nün yurtdışındaki üyeleriyle, üst düzey yöneticileriyle görüşme yapmış. Şimdi bu şahsın işlediği suç, Uluslararası Af Örgütü’nü bağlamaz ki. Bunun tutuklanması, Türkiye’nin Uluslararası Af Örgütü’ne karşı olduğu anlamına gelmez, şahısla ilgilidir bu. FETÖ, tıpkı kamu kurumlarına, bakanlıklara yaptığı gibi Uluslararası Af Örgütü Türkiye’yi de ele geçirmiş, şimdi burada tedbir almayacağız da ne yapacağız?” dedi.
