İran polisi, 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin Tahran'da ahlak polisi tarafından gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybetmesini ''talihsiz bir olay'' olarak değerlendirdi. İnsan hakları örgütleri Kürdistan eyaletindeki protestolarda ölenler olduğunu belirtti.
Amini'nin gözaltında komaya girerek hayatını kaybetmesi Tahran'da ve Amini'nin geldiği Kürdistan eyaletinde protestolara neden olmuştu.
Genç kadının ölümü sosyal medyada #MahsaAmini etiketiyle 1 milyon 800 bin kez Twitter mention'ları arasına girdi. En yoğun protesto gösterileri ise yetkililerin daha önce eylemleri bastırmaya çalıştığı, İran'daki azınlıklardan olan Kürtler'in yaşadığı bölgede meydana geldi.
Bir Kürt insan hakları örgütü bölgedeki gösterilerin üçüncü gününde güvenlik güçlerinin göstericilere ateş açtığını ve dört kişinin öldüğünü bildirdi.
Hengaw İnsan Hakları Örgütü, Twitter'dan yaptığı açıklamada iki göstericinin güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu Amini'nin memleketi olan Saqez kentinde öldüğünü, iki kişininse Divandarreh kentinde yine doğrudan ateş sonucu hayatını kaybettiğini belirtti.
Bu ölümler resmi kaynaklarca henüz doğrulanmadı.
Hengaw'ın Twitter'da yayınladığı bir videoda, İran'ın Kürdistan eyaletinin Divandarreh kasabasında bugün düzenlenen eylemlerde göstericilerin güvenlik güçlerine taş attıkları görülüyor.
İran'da protesto gösterilerine odaklanan ve çok takip edilen bir Twitter hesabı ise Kürt şehirlerinde dükkan sahiplerinin de protestolara katıldığını belirtti.
Reuters haber ajansı bu videoların gerçekliğini henüz teyit edemediğini duyurdu.
Polis, Amini'nin ahlak polisi tarafından başka bir kadınla birlikte bekletildiği sırada rahatsızlandığını öne sürdü. Ahlak polisi, 1979'daki İran İslam Devrimi'nden bu yana kadınlara yönelik hicab ve bol giysiler gibi katı İslam kurallarının denetlenmesi görevini yapıyor.
Ancak Amini'nin babası reform yanlısı Emtedad haber ajansına dün yaptığı açıklamada, kızının sağlık sorunları olmadığını söylemişti. Baba Amini, kızının bacaklarında morluklar olduğunu ve ölümünün sorumlusunun ahlak polisi olduğunu iddia etmişti.
Tahran Polis Şefi Hüseyin Rahimi, İran polisine yapılan suçlamanın ''korkakça'' olduğunu söyledi ve Amini'nin fiziksel zarar görmediğini ve polisin onu hayatta tutmak için elinden gelen her şeyi yaptığını kaydetti.
Rahhimi, ''Bu olay bizim için talihsizdi. Böyle olaylara tanık olmayı istemiyoruz'' dedi.
Polis, Amini olduğu iddia edilen bir kadının bir odaya girerken ve diğerlerinin yanına otururken görüntülerini yayınladı. Görüntünin bir bölümünde Amini'nin kıyafetlerini kontrol eden bir görevliyle ayakta konuştuğu görüldü.
Daha sonra Amini olduğu iddia edilen kadının ellerini başının üstüne kaldırdıktan sonra yere düştüğü görülüyor.
Rahimi, ilk yardım görevlilerinin Amini'nin yere düşmesinden bir dakika sonra olay yerine geldiklerini belirtti.
Amini'nin babası ise dün yaptığı açıklamada, kızının hastaneye götürülmesinin 2 saat sürdüğünü öne sürmüş ve erken gitse hayatının kurtulabileceğini söylemişti.
Rahimi ise ölüm nedeni hakkında yorum yapamayacağını çünkü bunun bir güvenlik konusundan çok sağlık konusu olduğunu söyleyerek ahlak polisinin ''pozitif işler'' yaptığını söylemekle yetindi.
İran'da şeriatı ya da İslam kurallarını ihlal edenler, açık alanlarda cezalandırılıyor, para cezası ya da hapis cezası alabiliyor. Ancak son aylarda muhalif eylemciler, katılık yanlısı yönetimin baskısına rağmen kadınlardan başörtülerini çıkarmalarını istemişti.
İslam ahlakını teşvik eden resmi bir örgüt, İran'ın hicap konusundaki uygulamalarını yenilemesini, polis denetiminin azaltılması ve bunun yerine kadınların kurallara uymaya teşvik edilmesini talep eden bir açıklama yayınladı.
Kürt bölgesinde protestolar
Amini'nin ölümünün İran'da nüfusu 8 ila 10 milyon olan Kürt azınlık içinde gerilimin artmasına neden olabileceği sanılıyor.
İran Devrim Muhafızları onlarca yıldır ülkedeki Kürt bölgelerinde ayaklanmaları bastırmaya çalışıyor.
Dün Twitter'da yayınlanan videolarda, Kürdistan eyaletinin başkenti olan Sanandaj'da protestocuların eylemleri yer aldı.
Hengaw'da çekildiği belirtilen bir videoda ise polis zırhı içindeki güvenlik güçlerinin bir sokakta koştukları ve en az bir tanesinin silahını ateşlediği görüldü.
Twitter'da İran'daki protestoları gösteren ve çok takip edilen bir hesap bunun Tahran Üniversitesi'nde Besiç milislerine karşı bir gösteride çekilen görüntü olduğunu belirtti. Göstericilerin ''Besiç kaybol'' sloganları attığı görüldü.
Reuters haber ajansı bu videoların gerçekliğini doğrulayamadığını belirtti.
Besiç milisleri İran Devrim Muhafızlarının alt kolu olan gönüllü bir milis örgütü.
