Washington, ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin Menbiç bölgesine başlattığı operasyon ve sonrasında ortaya çıkabilecek senaryolara cevap arıyor. Menbiç Operasyonu IŞİD’e karşı sürdürülen savaşta hangi açılardan önemli? IŞİD bölgeden çıkarıldıktan sonra Sünni Araplar, öngörüldüğü gibi bölgenin kontrolünde söz sahibi olacak mı? Türkiye’nin terörist olarak gördüğü YPG konusunda Amerika, Türkiye’nin hassasiyetlerini koruma konusunda nasıl hareket edecek?
Ve bu gelişmeler yaşanırken, Türkiye ve ABD’nin Suriye’de bir ortak operasyon düzenleme ihtimali hala geçerli mi?
Tüm bu soruları Amerika’nın Sesi olarak Washington’daki bölge uzmanlarıyla konuştuk.
Atlantik Konseyi adlı düşünce kuruluşundan Faysal İtani’ye göre Menbiç operasyonu şu anda IŞİD’e karşı Rakka, Felluce gibi farklı noktalarda başlatılan operasyonlar arasında en önemlisi…
"Bence Menbiç operasyonu en azından 3 nedenden dolayı büyük öneme sahip. Birincisi askeri açıdan; Menbiç bölgesini geri almak Rakka’ya nihai bir operasyon için gerekli, ancak siyasi açıdan bakıldığında durum daha karmaşık. Çünkü Türkiye burada PYD’nin varlık göstermesine şiddetle karşı. Aslında ABD dahil kafalardaki ilk fikir burasının PYD’nin öncülük ettiği Suriye Demokratik Güçleri değil tamamen yerel güçler tarafından geri alınmasıydı. Ancak askeri, siyasi ve taktiksel nedenlerle bu fikir tam olarak hayata geçirilemedi. Bu nedenle, operasyon Türkiye ile ABD arasındaki herhangi bir işbirliğinin önünde gerçek bir test niteliği taşıyor. Son olarak, bu bölge IŞİD’den kurtarıldığı takdirde burasının kimin kontrolünde olacağı sorusu karşımıza çıkıyor. Bu sorunun yanıtını ben de bilmiyorum. Öngörülen model, Suriye Demokratik Güçleri ve PYD’nin bölgeyi askeri olarak geri almaları, IŞİD’den temizlemeleri ve daha sonra idaresi yerel yönetime devretmeleri. Ama birçok yerde bu model işlemedi."
Uzmanlar, Irak ve Suriye’de farklı noktalarda başlatılan son operasyonlarla birlikte IŞİD’e karşı savaşta yeni bir aşamaya girildiği görüşünde.Atlantik Konseyi’nden Aaron Stein, savaşın bir sonraki aşamasının önceki aşamalardan çok daha zorlu geçeceğini düşünüyor.
"Şu anda üçüncü aşamaya giriyoruz. Birinci aşama sahaya çıkmaktan ibaretti. İkinci aşama, ABD askerlerinin YPG ile iliştirilmesi ve aynı anda Irak’ta yürütülen çabadan oluşuyordu. Üçüncü aşamaya geldiğimizde, Fırat Vadisi’nin geri alınması çabasını görüyoruz. Ancak işler giderek zorlaşıyor çünkü en azından Suriye’de sahada sahip olduğunuz güçler tek bir komuta yapısına sahip; etnik açıdan homojen güçler olmayacak. Amerikan güçlerini sahaya sürmeden onları idare etmeniz gerekecek. ABD’nin şu anda uğraştığı ana mesele bu; örneğin Menbiç bölgesinde Amerikan askerlerini sahaya süremediğiniz bir ortamda kabiliyetli bir gücü nasıl oluşturacaksınız, birçok farklı grup var ve çok bölünmüş vaziyetteler (…) Menbiç’i geri aldıktan sonra ABD ile Türkiye arasındaki ilişkileri bozmadan daha fazla batıya ilerleyebilecek ve IŞİD’den alınan bölgeyi elinde tutabilecek bir gücü nasıl oluşturacaksınız?"
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Suriye’de Türkiye ile ABD’nin ortak operasyon yapması önerisi de farklı seçenekleri gündeme getirse de uzmanlar bunun pek kolay olmadığı görüşünde.
Johns Hopkins Üniversitesi’nde Ortadoğu uzmanı Daniel Serwer’e göre, Türkiye ile Amerika’nın farklı hedefleri Menbiç’te bir ortak noktada birleştirilebilir ancak bunun pratikte hayata geçirilmesi zor görünüyor.
"Türkiye, PKK’yı ve Suriye’deki PKK bağlantılı PYD’yi birincil düşmanı olarak görürken, Amerika ise IŞİD’i öncelikli düşman görüyor. Bu iki farklı bakışın özellikle Menbiç’te bir ortak noktada buluşması olasılığı var. Ama ben Amerika’nın kara operasyonunda işlerin, Türkler değil Kürtler ya da Arap muhalefeti tarafından idare edilmesini tercih edeceği düşüncesindeyim."
Atlantik Konseyi uzmanı Stein’a göre, Türkiye Suriye’nin kuzeyine kara birlikleri göndermeye ve ABD’nin de bir şekilde buna destek vermesini öngören bir operasyona istekli ancak bunun önünde ciddi engeller bulunuyor.
"YPG tehdidi Türkiye açısından giderek daha üst seviyelere çıkıyor. Çünkü haritaya baktığınızda giderek Kürt hakimiyetinin daha arttığını görüyorsunuz. Ankara’da bir karar alıcıysanız PKK bağlantıları nedeniyle bu elbette sizi endişelendirir ve dolayısıyla politika seçeneklerini değerlendirirsiniz. Bunlardan biri de Türkiye’nin kara güçleri göndermesi. Türkiye’ye çok sık seyahat eden biri olarak, BM Güvenlik Konseyi kararı çıkması ve ABD’nin de bir şekilde dahil olması durumunda Türkiye’nin kara güçleri göndermeye istekli olduğu yönünde söylemlerin dolaştığını söyleyebilirim. Ama bence bu hayata geçmeyecek çünkü BM Güvenlik Konseyi kararı ve NATO’nun yetki vermesi başta olmak üzere bunun önünde ciddi engeller var."
Uzmanlar, IŞİD’in konvansiyonel olarak yenilgiye uğratılabileceğini ancak esas meselenin bu aşamadan sonra örgütün tekrar geri gelmesini önlemek olduğunu düşünüyor. Atlantik Konseyi uzmanı Faysal Itani’ye göre, bu bağlamda Irak’ın batısı ve Suriye’nin büyük bir kısmında haklarından mahrum edilmiş Sünni Arap nüfusun geri kazanılması için nasıl bir yol izlenmesi gerektiği hususunda hala bir formül bulunabilmiş değil.
