Reuters haber ajansının dört kaynaktan aldığı bilgilere göre hazırladığı özel haber, son birkaç haftadır Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Müsteşarı Hakan Fidan'ın Şam'da Suriyeli istihbarat yetkilileriyle yaptığı görüşmelerin, Rusya'nın Suriye'deki savaşta zıt noktalarda yer alan Türkiye ve Suriye arasındaki buzları eritmeye yönelik çabalarının bir göstergesi olduğunu kaydediyor.
Şam'a yakın bir kaynak, Reuters'a, MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ın ve Suriye istihbarat örgütü başkanı Ali Memlük'ün Suriye'nin başkenti Şam'da bu hafta biraraya geldiklerini söyledi.
İki Türk yetkiliye ve Şam'a yakın bölgesel kaynağa göre Türkiye ve Suriye arasında yapılan bu görüşmeler, Ukrayna'da savaşın uzaması ve Suriye'deki konumunu garanti alma arayışı içinde olması nedeniyle 2015'ten beri Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat'ı destekleyen Rusya'nın politikasındaki değişikliğe işaret ediyor.
Ankara ve Şam arasındaki normalleşme, on yıldan uzun süren Suriye savaşını yeniden şekillendirebilir.
Suriye'deki isyancılar için, Rusya ve İran'ın desteğini alan Esat güçleri tarafından uğratıldıkları mağlubiyet sonrasında, ülkenin kuzeybatısında ellerinde kalan son kaleyi korumalarında Türkiye'nin verdiği destek, hayati öneme sahipti.
Ancak Türkiye ve Suriye arasında uzlaşma yolunda büyük zorluklar bulunuyor. İsyancı savaşçıların ve Esat iktidarından kaçmak için Suriye'nin kuzeybatısına yığılan milyonlarca sivilin akıbeti, bu zorluklardan biri.
Üst düzey bir Türk yetkiliyle Türk güvenlik kaynağına göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın en yakınında yer alan isimlerden biri olan Fidan ve Suriye istihbaratının başındaki Memlük, iki ülkenin dışişleri bakanlarının nasıl biraraya gelebileceğini değerlendirdi.
Türk yetkili, Reuters'a, ”Rusya Suriye ve Türkiye'nin sorunların üstesinden gelmesini ve hem Türkiye hem de Suriye'nin çıkarına olacak bazı anlaşmalara varmasını istiyor” şeklinde konuştu.
Yetkili, en büyük pürüzlerden birinin, Türkiye'nin Şam'la yapılması söz konusu her türlü görüşmeye Suriyeli isyancıları da dahil etme arzusu olduğunu kaydediyor.
Rusya'nın politika değişikliği
Türk güvenlik yetkilisi, Rusya'nın Ukrayna'ya odaklanmak için Suriye'deki bazı askeri kaynaklarını kademeli olarak geri çektiğini ve Türkiye'den, Suriye'de ”siyasi çözümü hızlandırmak” için Esat'la ilişkileri normalleştirmesini istediğini belirtti.
Şam'a yakın kaynak ise Suriye'deki pozisyonunu ve Esat'ın konumunu sağlamlaştırmaya çalışan Rusya'nın, kuvvetlerini Ukrayna'da konuşlandırması gerekmesi durumunda görüşmelere katılması için Suriye'yi teşvik ettiğini söyledi. Rusya, son bir haftadır Ukrayna'da şaşkınlık verici kayıplara uğratıldı.
Kaynak, Hakan Fidan'ın Ağustos ayı sonunda Şam'a yaptığı iki günlük ziyaret sırasında daha üst düzey görüşmelere zemin hazırlamak için çalışmalar yaptığını söyledi.
Üst düzey Türk yetkili de, Ankara'nın İranlı ya da İran destekli kuvvetlerin Rusya'nın geri çekilmesiyle oluşabilecek boşlukları doldurduğunu görmek istemediğini bildirdi.
Türk güvenlik yetkilisi, Rusya'nın da İran'ın etki alanının genişlediğini görmek istemediğinin altını çizdi.
Bölgede görevli bir diplomat, Rusya'nın Suriye'nin güneyinden bu yaz kısıtlı sayıda askerini geri çektiğini, özellikle İsrail sınırına yakın bölgelerde oluşan boşluğu İran'la bağlantılı kuvvetlerin doldurduğunu söyledi.
Fidan ve Memlük son iki yıldır aralıklı olarak konuşsalar da son dönemdeki görüşmelerin hızı ve zamanlaması, ikili ilişkilerde yeni bir aciliyete işaret ediyor.
Şam'a yakın kaynak ve ikinci bir üst düzey Esat yanlısı kaynak, Türkiye ve Suriye arasındaki görüşmelerde çok ilerleme katedildiğini belirtti ancak ayrıntı vermedi.
Şam'a yakın üçüncü bir kaynak da Türkiye-Suriye ilişkilerinde buzların erimeye başladığını, görüşmelerde ”anlayış iklimi yaratma” aşamasına geçildiğini belirtti.
Kaynaklar, kamuoyuna açıklanmayan görüşmelerin hassasiyeti nedeniyle adlarının açıklanmasını istemedi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, konuya ilişkin yorum talebini yanıtsız bıraktı.
MİT de Türk Dışişleri Bakanlığı da yorumda bulunmadı. Suriye Enformasyon Bakanlığı'ndan da Reuters'ın elektronik postayla gönderdiği sorulara yanıt verilmedi.
“İmkansız mümkün oluyor”
2011'de Esat karşıtı protestolar sonrasında patlak veren Suriye'deki savaş sırasında Türkiye ve Suriye arasında uzlaşma sağlanması, imkansız gibi görünüyordu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Beşar Esat'ı ”terörist” olarak nitelemiş, Esat iktidardayken Suriye'de barış olamayacağını söylemişti. Esat ise Erdoğan'ı ”hırsız” olarak tanımlamış ve Suriye topraklarını ”çalmakla” suçlamıştı.
Ancak Erdoğan geçen ay tavrında belirgin bir değişiklik yaparak Suriye'yle diyalog ve diplomasinin hiçbir zaman ”kesip atılamayacağını” söylemişti.
Önümüzdeki yıl yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde Türkiye'de bulunan 3 milyon 700 bin Suriyeli mültecinin ülkelerine gönderilmesi konusu, kilit meselelerden biri.
Türkiye ve Suriye arasındaki görüşmeler, Erdoğan ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin arasında yarın Özbekistan'da yapılacak görüşme öncesine denk geldi.
