ABD'li ve Rus üst düzey yetkililer Salı günü Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da Ukrayna'daki savaşı sona erdirmenin yollarını görüşmek üzere biraraya gelirken, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın Mısır, Ürdün, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) liderleriyle de bir zirve düzenlemesi bekleniyor.
Suudi Veliaht Prens’in Ortadoğu liderleriyle yapmayı planladığı zirvede, ABD Başkanı Donald Trump'ın, ABD’nin Gazze'nin kontrolünü devralarak yeniden inşasında rol almasını öngören planına Araplar’ın vereceği yanıtın görüşülmesi planlanıyor.
Bu hafta içinde Suudi Arabistan’da yapılan iki ayrı görüşme, Trump'ın Ukrayna ve Gazze'deki savaşları sona erdirme yönündeki kampanya vaadini yerine getirme çabalarında Suudi Prens’in artan rolünü yansıtıyor.
Salı günü Trump bir kez daha çatışmaları hızla sona erdireceği yönündeki vaadini yineledi.
Florida'daki konutu Mar-a-Lago'dan yaptığı açıklamada “Bu savaşı sona erdirecek güce sahibim” diyen Trump, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin Kiev'in Riyad toplantısından dışlandığı yönündeki endişesini de reddetti.
Bir muhabirin sorusu üzerine Zelenski için “Üç yıldır oradasın, bunu sona erdirmeliydin” diyen Başkan Trump, yanıtının devamında “Ukrayna için toprakların neredeyse tamamını onlara verecek bir anlaşma yapabilirdim” ifadesini kullandı.
Trump hangi toprak parçasının Ukrayna'ya kalacağı konusuna açıklık getirmedi.
2014 yılında Kırım’ı ilhak eden ve Şubat 2022'de Ukrayna’da geniş çaplı bir işgal başlatan Rusya şu anda Donetsk, Herson, Luhansk ve Zaporijya’nın bir kısmını kontrol ediyor. Harkiv ve Mikolyiv sınırlarında çatışmalar devam ediyor.
Suudi Arabistan'da yapılan görüşmeler, Washington ve Moskova arasında önemli bir yumuşamanın ve ABD'nin eski Başkan Joe Biden döneminde Rusya'yı izole etme ve Ukrayna'yı “ne kadar sürerse sürsün” destekleme politikasının aniden sona erdiğinin işaretini verdi.
Eski yönetimin izlediği politikanın aksine ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, savaş sona erdiğinde ticaret ve diğer küresel konularda “Ruslar’la ortaklık kurmak için var olan inanılmaz fırsatlar” olasılığını dile getirdi.
ABD’nin Gazze planına Arap ülkeleri nasıl karşılıyor?
Veliaht Prens Muhammed bin Selman bu hafta içinde Mısır, Ürdün, Katar ve BAE liderlerini biraraya getirerek Trump'ın Gazze planına Araplar’ın vereceği yanıtı tartışacak.
Trump'ın planına tepki gösteren bölge liderleri, önümüzdeki hafta Kahire'de yapılacak daha geniş kapsamlı bir Arap Birliği toplantısı öncesinde Riyad'da, ortak bir karşı teklif bulmak için çabalıyor.
Tartışılan Arap önerilerinden biri, Gazze'yi Hamas olmadan yönetecek bir Filistin ulusal komitesi kurulmasını içeriyor. Mısır’ın önerdiği bu plana göre, Gazze Şeridi’nin yeniden inşası için Arap ve Körfez ülkelerinden üç yıl içinde 20 milyar dolara kadar para toplanması hedefleniyor.
Johns Hopkins’de uluslararası ilişkiler alanında kıdemli araştırmacı ve Ortadoğu analisti olan Laura Blumenfeld, Suudi Arabistan’ın diplomaside sahneye çıktığı dönemde Veliaht Prens Muhammed'in reaktif olmak yerine proaktif olma, katılık yerine pragmatizmi tavsiye etme yönünde motive olduğunu söylüyor.
VOA’ya konuşan Blumenfeld prensin, yaklaşımını Trump'ın konuşmayı sevdiği bir dille, yani yatırımlarla eşleştirebileceği görüşünde.
Çarşamba günü küresel finansörler ve teknoloji yöneticileri Florida'nın Miami kentinde, Prens Muhammed bin Selman tarafından yönetilen ve Suudi krallığın resmi varlık fonu olan Suudi Arabistan'ın Kamu Yatırım Fonu'nun kar amacı gütmeyen kolu Gelecek Yatırım Girişimi Enstitüsü'nün evsahipliği yapacağı bir konferansta biraraya gelecek. Başkan Trump’ın da bu etkinlikte bir konuşma yapması planlanıyor.
Prens Muhammed’in rolü
Çabaları Ukrayna ve Gazze'ye odaklanan Suudi Arabistan'ın 39 yaşındaki fiili lideri Prens Muhammed, Trump'ın dış politika hedefleri için güvendiği bir isim olarak ortaya çıktı.
Prens Muhammed bunu kısmen Trump'ın ilk döneminde yakın ilişkilerden yararlanarak, Trump görevde değilken iş ilişkilerini sürdürerek ve geçen ay başkanın göreve başlamasından bu yana ilişkileri daha da genişleterek yaptı.
Trump 2017’de ilk yurtdışı ziyaretini Suudi Arabistan’a yapmış ve burada aralarında 10 yılda 350 milyar dolara kadar çıkabilecek 110 milyar dolarlık bir silah anlaşmasının da bulunduğu çok sayıda anlaşma imzalamıştı.
Trump, Ocak ayındaki ikinci yemin töreninden birkaç gün sonra gazetecilere verdiği demeçte, başkanlığının ilk dönemindeki bu ilk ziyaret için Riyad'ı seçmesinin nedeninin “450 milyar dolar değerinde Amerikan ürününü satın almayı kabul etmeleri” olduğunu söyleyerek ziyaretin ticari ve işlemsel niteliği hakkında açıkça konuştu.
Trump bu yıl Ocak ayında yemin töreninin yapıldığı gün, Suudi fonları karşılığında Suudi Arabistan'ı yine ilk ziyaret noktası yapacağını söylemişti. Takip eden günlerde ise Suudi Prens bir telefon görüşmesi sırasında kendisine, önümüzdeki dört yıl içinde ABD'ye 600 milyar dolar veya daha fazla yatırım yapmayı planladığını belirtmişti.
2021 yılında Suudi Arabistan, Trump'ın damadı ve eski yardımcısı Jared Kushner'e ait bir firmaya 2 milyar dolar yatırım yaptı.
Trump Organization, Cidde'de Trump Tower projesini başlattıktan sonra Aralık ayında Riyad'da iki gayrimenkul projesine markasını kiraladığını duyurarak bölgedeki gayrimenkul varlığını da genişletti.
Veliaht Prens Muhammed, Trump ile siyasi ve ticari bağlarını geliştirirken, Biden'ın 2022'deki Ukrayna işgalinin ardından Rus lideri izole etme çabaları sırasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de ilişkilerini sürdürdü.
Forum