ABD’nin Türkiye’ye Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alması sebebiyle yaptırım kararı almasının ardından Amerikalı yetkililerden “Türkiye başka seçenek bırakmadı” açıklaması geldi.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan iki üst düzey yetkili, Türkiye’ye uygulanmasına karar verilen yaptırımlar konusunda telekonferans yöntemiyle basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Uluslararası Güvenlik ve Silahların Yayılmasının Önlenmesinden sorumlu Bakan Yardımcısı Christopher Ford, “Türkiye’ye en üst düzeyde ve çeşitli vesilelerle S-400 sistemini satın almasının, ABD’nin askeri teknolojisinin ve personelinin güvenliğini tehlikeye atacağı, bu alımın Rusya’nın savunma sektörüne önemli düzeyde maddi kaynak sağlayacağı ve Ruslar’a Türk Silahlı Kuvvetleri’ne erişme olanağı vereceğini net bir şekilde iletmiştik” dedi.
Ford, “Türkiye yine de S-400 alımından vazgeçmedi ve bu sistemleri test etti. Yaptırım riskine ve başka alternatifler olmasına rağmen bunu yaptı. O nedenle Türkiye’nin kararı bize harekete geçmekten başka seçenek bırakmadı” ifadelerini kullandı.
“Başka ülkeler de yaptırım kararımızı not etmeli”
ABD’li yetkili, “Yaptırım uygulamak zorunda kalmaktan üzüntü duyduk. Türkiye’nin S-400 sorununu mümkün olan en kısa zamanda çözmek için bizimle çalışmasını umuyoruz. Başka ülkelerin de ABD’nin CAATSA‘nın 231’inci maddesini tam olarak uygulayacağını not etmelerini ve Rusya’dan özellikle yaptırımları tetikleyecek donanım almaktan kaçınmalarını umuyoruz” dedi.
ABD’li yetkili, askeri bir müttefikin askeri alımlardan sorumlu temel kurumunun ABD’nin savunma sanayisiyle ilişkisinin kesilmesinin önemli bir adım olduğunun altını çizdi. Özellikle NATO müttefiki Türkiye’ye böyle bir yaptırımın uygulanmasının önemsiz bir adım olarak nitelendirilmeyeceğini belirtti.
Christopher Ford, “Güçlü bir mesaj vermek ve Savunma Sanayii Başkanlığı’nın S-400 alımında rol üstlenmeye karar vermesinin sonuçlarını açık şekilde hissetmesini istedik” ifadelerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Avrupa ve Avrasya İşleri Bürosu’ndan Bakan Yardımcısı Vekili Matthew Palmer da Türkiye’nin Afganistan’da üstlendiği role ve NATO’nun Kosova gücüne yaptığı askeri katkılarına atıfta bulunarak, “Bir NATO müttefikine yaptırım uygulamak hafife aldığımız bir şey değil. Türkiye’nin NATO’ya katkılarına verdiğimiz değer sürdürüyoruz” dedi.
Palmer, “Türkiye ve ABD ilişkilerini tanımlamasının istenmesi üzerine, Karmaşık bir ilişki. Zorlu bir ilişki. Önemli bir ilişki. Elbette Türkiye hala bir ortak ve NATO müttefiki” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin S-400 sistemlerini satın almasının 2016 yılında Polonya’nın başkenti Varşova’da yapılan NATO Zirvesi’nde müttefiklerin taahhütleriyle uyuşmadığını, müttefiklerin NATO bünyesindeki diğer sistemlerle uyumlu askeri donanım almaları gerektiğini ancak S-400’lerin bu koşulu karşılamadığını belirtti.
“Hedef Rusya’’
ABD olarak Türkiye’nin hava savunma ihtiyacını karşılamak üzere Patriot sistemleri dahil olmak üzere alternatif tekliflerde bulunduklarını belirten Palmer, Türkiye’nin S-400 sistemini faaliyete geçirmeye yönelik adım attığına dikkat çekti.
ABD’li yetkili, CAATSA’nın yaptırımlara ilişkin maddesinin Türkiye dahil ABD’nin müttefiklerinin askeri kapasitesine ya da savaşa hazırlık derecesine zarar verme amacı taşımadığını, hedefin Rusya olduğunu belirti.
Yaptırımlar neden şimdi uygulanıyor?
Türkiye’ye S-400 sebebiyle yaptırım uygulanmasını öngören CAATSA, 2017 yılında Kongre tarafından kabul edilerek yasalaşmıştı. Ancak Trump yönetimi yaptırımları uygulamamış, iki taraf arasında görüşmeler devam etmişti.
Türkiye’nin Ekim ayında S-400 sistemini test etmesinin ardından ABD’li yetkililerden gelen açıklamalar sertleşmeye başlamıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Palmer, “Son derece ciddi bir istişare süreci içindeydik. Türkiye’nin NATO üyesi olması gibi karmaşık konuları değerlendirmek zaman aldı. O yüzden, ‘neden dün ya da üç ay önce uygulanmadı’ diyerek yaptırım kararının zamanlamasından bir anlam çıkarmaya çalışmamak gerekir. İstişare sürecini tamamlamak için zaman gerekti” dedi.
Cumhuriyetçi senatör: “Yaptırımlar çok daha önce uygulanmalıydı”
ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı olan Cumhuriyetçi Senatör Jim Risch’ten de Türkiye’ye yaptırım kararının ardından açıklama geldi.
Senatör Risch yaptığı yazılı açıklamada, “Türkiye’ye Rus yapımı S-400 hava savunma sistemi satın alması sebebiyle yaptırım uygulandığını gördüğüme memnunum. CAATSA kapsamında Rusya’dan önemli düzeyde askeri ekipman alınması sebebiyle uygulanması gereken bu yaptırımlar çok daha önce devreye sokulmalıydı. Türkiye’ye S-400’den vazgeçmesi ve NATO’nun gereksinimleriyle uyumlu savunma sistemleri kullanması için bol zaman ve fırsat verildi. Bu yaptırımlar ve Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kremlin’le ilişkilerini NATO’nun önüne almasının kaçınılmaz bir sonucudur” ifadelerini kullandı.
Senatör Graham: “Yaptırımların nedeni tamamen Türk yetkililerinin hataları”
Güney Carolina’nın Cumhuriyetçi Senatörü Lindsey Graham da resmi bir açıklama yayınlayarak, “Trump yönetiminin Türkiye’ye, Rus yapımı S-400 savunma sistemini satın alma ve denemeleri nedeniyle yaptırım uygulama kararını güçlü bir şekilde destekliyorum. Başkan Trump Türkiye’ye işbirliği için her türlü fırsatı sundu ama Ankara reddetti” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Mikek Pompeo’nun “Türkiye’nin sorumlu tutulması için” adım atmasını da takdir eden Senatör Graham, Türkiye’nin “son dönemlerdeki bazı eylemlerinin anlaşılması zor olmasına rağmen bir müttefik” olduğunu belirtti ve Trump’ın yaptırım kararının Türkiye’nin “Rusya ve İran gibi ülkelerle ortaklıklardan uzak durmasını” sağlamasını umut ettiğini söyledi.
Graham mesajında ayrıca, “Türkiye’nin liderlerinin binlerce F-35’i bırakmayı tercih edip zaten sıkıntı içinde olan Türk ekonomisine yaptırım getirtmiş olmalarından gerçekten üzüntü duyuyorum. Bugün Türkiye’ye uygulanan yaptırımların sadece Türk yetkililerinin hatası olduğu tartışılmaz” dedi.
