Birleşmiş Milletler, 2021 yılında yaşananları ve dünyayı etkisi altına alan farklı konularda sürdürdüğü çalışmalar ile mücadeleleri değerlendirdi.
Salgın hastalıkla mücadelede yeterince küresel işbirliği sağlanamadığı için Omicron varyantının dünyada hızla yayıldığını kaydeden BM, iklim değişikliğinin 2021 yılında etkisini gösterdiğini, değişen hava olaylarının dünyada sel, orman yangını gibi felaketlere neden olduğunu vurguladı.
Örgüt, dünyada çatışma bölgelerindeki sorunların 2021 yılında da devam ettiği, bu bölgelerde kıtlık, ekonomik sıkıntı, açlık yaşayan insanların sayısının da arttığını kaydetti. BM, salgın hastalığa rağmen dünyada yerlerinden edilen insan sayısın 2021 yılında rekor sayılara ulaştığını belirtti.
“Virüs dikkate alınmadı”
BM, 2020'de COVID-19'a karşı etkili aşıların neredeyse mucizevi bir hızda geliştirilmesine rağmen, virüsün geçen yıl boyunca yayılmaya ve mutasyona uğramaya devam ettiğini belirtti; ”Salgın hastalığın yayılmasındaki en büyük neden, Corona virüsüyle mücadelede etkili bir küresel işbirliği yapılamaması oldu. 2021 yılında ayrıca gelişmekte olan ülkelerin nüfuslarını virüse karşı korumalarına yardımcı olmak için Birleşmiş Milletler destekli program başlatıldı; gelecekteki olası küresel sağlık krizlerine hazırlanmak için yeni adımlar atıldı. 2021 yılının Kasım ayında
Omicron varyantı hızla yayıldı. BM’nin ‘aşının sadece varlıklı ülkelerde yapılması, dünyanın diğer ülkelerinde eşit bir şekilde yapılmaması halinde yeni varyantların oluşabileceği’ konusundaki uyarısı uluslararası toplum tarafından dikkate alınmadı. Sadece varlıklı ülkelerin vatandaşlarının değil herkesin güvenliğini sağlamadaki başarısızlık yüzünden Omicron hızla yayıldı” ifadelerini kullandı.
“Salgınla tarihi küresel mücadele COVAX sayesinde oldu”
BM, salgınla tarihi küresel mücadelenin COVAX girişimi sayesinde gerçekleştiğini belirterek, ”Dünya Sağlık Örgütü, dünyadaki en savunmasız insanlar için salgın hastalıkla mücadelede, tarihteki en hızlı, en koordineli, başarılı küresel hareket olan COVAX girişimine öncülük etti. Gelişmiş ülkeler ve özel bağışçıların desteğiyle COVAX için 2 milyar dolardan fazla para toplandı. COVAX girişimi çerçevesinde öncelikle gelişmemiş ve az gelişmiş ülkelere aşı gönderildi’’ dedi.
Salgına rağmen göç arttı
BM, “Salgınla ilgili seyahat kısıtlamalarına rağmen 2021 yılında uluslararası göç, çatışma ve zulüm nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan insan sayısı rekor seviyelere yükseldi. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) verilerine göre, 2021 yılının Kasım ayına kadar 84 milyondan fazla insan evlerini terk edip farklı yerlere göç etmek zorunda kaldı. Birçok Afrika ülkesinden uluslararası göç yaşandı. Orta Afrika Cumhuriyeti, Etiopya, Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Burkina Faso'da silahlı ve cihatçı grupların saldırıları artınca insanlar yerlerinden oldu. Sonuç olarak bu bölgelerde 2021 yılında birkaç yüz bin kişi yerinden edildi” diyerek 2021 yılında yerlerinden olan milyonlara dikkat çekti.
Afganistan'daki durum BM değerlendirmesinde
BM Afganistan’da Taleban öncesi ve sonrasında milyonların yerlerinden olduğunu belirterek, ”Ülke henüz Taleban’ın kontroluna girmeden bile 2021 yılının Temmuz ayına kadar ülkedeki kötüleşen güvenlik durumu nedeniyle çeyrek milyondan fazla insanı evlerini terk etmeye zorlandı. Afganistan içinde yerinden edilmiş kişilerin sayısı 3,5 milyona ulaştı” dedi.
BM, 2021 yılının haziran ayında Afganistan’daki uluslararası birliklerin çoğunun geri çekilmesinin ardından, Ağustos ayında başkent Kabil'e giren Taleban'ın şok eden bir hızlı askeri zafer kazandığını ifade etti.
Taleban'ın yönetimi devralmasıyla birlikte ülkede yaşanan şiddetin arttığına dikkat çeken BM, ”Kışın başlamasıyla milyonlarca insan açlıkla karşı karşıya kaldı. Kabil'e yapılan yardım uçuşları Eylül'de yeniden başladı. Aralık ayında, Dünya Gıda Programı (WFP), ülkeleri siyaseti bir kenara bırakmaya ve potansiyel bir felaketi önlemek için desteği arttırmaya çağırdı” ifadesini kullandı.
Suriye’de siyasi çözüm arayışı
BM, Suriye ve Yemen'de uzun yıllardır devam eden çatışmaların 2021 yılında da sürdüğünü hatırlattı. Dünyanın çeşitli bölgelerindeki iç karışıklık ve çatışmalarla ilgili BM, ”İç çatışmalar, Myanmar, Afganistan, Etiyopya ve Sudan'da ciddi istikrarsızlığa neden oldu. BM Barış Gücü askerleri, Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde sürdürdüğü barışı koruma misyonlarında yaralandı ya da hayatını kaybetti. On yılı aşkın bir sürede 350 binden fazla kişinin yaşamını yitirdiği Suriye’de siyasi çözüm için BM 2021 yılında girişimlerini sürdürdü. Suriye’deki ekonomik çöküş 2021 yılında da sürdü. Siyasi çözüm için taraflar arasındaki güvensizlik 2021 yılında da devam etti. Suriye için yeni bir anayasa üzerinde anlaşma sağlanması girişimleri 2021 yılının Ekim ayında yenden başladı ancak bu çabalar sonuçsuz kaldı. Yemen’de, çatışmaların başladığı 2015 yılından itibaren en fazla yetersiz beslenmeyle karşı karşıya kalınan yıl, 2021 oldu. Ülke nüfusunun yarısından fazlası ciddi gıda kıtlığıyla karşı karşıya kaldı. BM, Yemen’in dünyanın en kötü insani krizinin sürdüğü ülke olmaya 2021 yılında devam ettiğini açıkladı. UNICEF, savaşın başlangıcından bu yana yaklaşık on bin çocuğun ya öldürüldüğünü ya da sakatlandığını bildirdi” dedi.
2021 yılında Meksika ve Orta Amerika'da yerinden edilen insanların sayısının benzeri görülmemiş bir şekilde arttığını belirten BM, “Bölgede yaklaşık bir milyon insan fırsat eşitsizliği, çeteler, organize suçlar, COVID-19 salgınının tahribatı ve iklim değişikliği nedeniyle evini terk etti. Venezuela’daki sosyal ve ekonomik çöküş ülkeden kaçışları hızlandırdı. 2021 yılında ülkeden kaçan insanların sayısı altı milyonu geçti” ifadelerine yer verdi.
“İklim değişikliği 2021 yılında da etkisini gösterdi”
BM, 2021 yılında da iklim değişikliğinin yaşamı tehdit eden en büyük tehlike olmayı sürdürdüğünü belirterek, uluslararası topluma mücadele çabalarını acilen arttırma çağrısını yineledi.
BM, iklim değişikliğini önlemek için küresel sıcaklık artışlarının sanayi öncesi seviyelerin en fazla 1,5 derece üzerinde tutulması gerektiğini, önümüzdeki beş yıl içinde dünyanın daha da ısınması ihtimalinin artmaya devam ettiğini yineledi.
BM, ”Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), son ‘Küresel İklim Durumu’ raporunda 2021 yılının nisan ayında küresel ortalama sıcaklığın zaten yaklaşık 1,2 derece arttığını açıkladı. BM kuruluşlarından gelen farklı raporlarda, sera gazı konsantrasyonlarının rekor seviyelerde olduğu, bu durumun mevcut ve gelecek nesiller için endişe verici bir tehlike oluşturduğu, çok büyük felaketlerin yaşanabileceği vurgulandı. İklim değişikliği 2021 yılında sonuçları daha sık görülen aşırı hava olaylarına yol açtı. Batı Avrupa ülkelerinde can kayıplarının yaşandığı seller meydana geldi. 2021 yılının Temmuz ayında Akdeniz ülkelerinde ve Rusya'da ölümlere neden olan orman yangınları meydana geldi. Fosil yakıtlar yanmaya devam ederse dünya çapında daha temiz enerji biçimlerine geçişin hızlandırılması mümkün olmaz Kömür kullanımına son verilmesi gerekiyor” uyarısında bulundu.
