Irak’ta merkezi hükümetle özerk Bölgesel Kürt Yönetimi arasında enerji kaynaklarının kontrolü konusundaki gerginlik, komşu Türkiye’yi de bu büyüyen krizin içine çekiyor. Bağdat hükümeti geçen haftasonu, Türkiye’yi Kürt yönetimiyle petrol ticareti yapmama konusunda uyardı, bu tarz ticaretin Ankara-Bağdat ilişkilerine zarar verdiğini bildirdi.
Irak’ın kuzeyindeki Kürt yönetimi, Türkiye’ye tankerlerle ham petrol göndermeye başladı. Türkiye’de rafine edilen petrol ürünleri, yine tankerlerle Kürt bölgesine geri gidiyor. Türkiye, Irak’ın kuzey bölgesinden her gün 5 ila 10 tanker ham petrol taşındığını, yakında tanker sayısının günde 100 ila 200’e çıkabileceğini bildirdi.
Bu açıklama ve Kürt yönetimiyle gelişen ticaret, Irak’ta Başbakan Nuri el Maliki hükümetini kızdırdı. Bağdat, Ankara’dan petrol ticaretine derhal son vermesini istedi.
İstanbul Merkezli Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Enstitüsü uzmanı Sinan Ülgen, Ankara’nın Bağdat’ın talebine uymasını beklemediğini söylüyor. Buna iki gerekçe sunan Ülgen, ilk olarak Ankara’nın Maliki hükümetiyle ilişkilerinin sorunlu olmasına dikkati çekiyor. “Türkiye Maliki’yi Irak’ta yönetimi ele geçirmeye çalışmakla suçluyor,” diyen Ülgen ikinci olarak da Ankara’nın Bağdat’la ilişkilerini sürdürmek adına Bölgesel Kürt Yönetimi’nin konumunu tehlikeye atacak adım atmayacağını belirtiyor.
Kuzeydeki doğal kaynakların değerlendirilmesi ve ihracatı, Kürtler ve Bağdat yönetimi arasında büyük bir tartışma konusu. Merkezi hükümet Kürtler’in tek yanlı olarak anlaşma imzalama hakkı olmadığını, petrol kaynaklarının ancak devlete ait boru hatları üzerinden ihraç edilebileceğini savunuyor. Kürtler ise petrol anlaşmaları imzalamak için anayasal hakları olduğunda ısrar ediyor.
Bölgesel Kürt Yönetimi’nin dış politika sorumlusu Felah Mustafa bakır, Irak anayasasını ihlal etmediklerini, yakın bir zamana kadar tek varil petrol üretilemeyen bölgede şimdi günde 175 bin varil petrol ürettiklerini söylüyor.
Tartışmaların büyümesine rağmen Kürt yönetimi, aralarında Amerikan petrol devi Exxon’un da bulunduğu uluslararası petrol şirketleriyle anlaşmalar imzalamaya devam ediyor.
Iraklı Kürtlerin enerji bakanlığına danışmanlık yapan Michael Howard, yerel yönetimin Türkiye’ye petrol satma potansiyelini kullandığını söylüyor. “Türkiye büyüyen bir ekonomi, on yıl sonra dünyanın en büyük on ekonomisi arasına girmeyi hedefliyor,” diyen Howard, Ankara’nın komşuları aracılığıyla enerji güvenliği sağlamaya çalıştığını, aynı zamanda Türkiye’nin ana bir transit güzergah olabileceğini kaydediyor.
Bağdat hükümeti ve Kürt yönetimi yıllardır bir “hidrokarbon yasası” üzerinde çalışıyor. Bağdat hükümeti petrol politikalarının merkezi düzeyde belirlenmesi ve anayasadaki yorumla uyum sağlaması gerektiği görüşünde. Kürtlerse kendi anlaşmalarını imzalamak, kendi boru hatlarını kurmak istiyor.
Siyasi gözlemcilere göre çözüm umutları az. EDAM’dan Sinan Ülgen, Irak’ta yeni hidrokarbon yasası geçse de geçmese de, Ankara’nın Iraklı Kürtlere hayati bir enerji kaynağı olarak bakmaya devam edeceğini söylüyor. Kendi enerji ithalatıyla ilgili kaygıları gidermek isteyen Ankara’nın Irak’ın kuzeyindeki fırsatlara göz diktiğini belirten Ülgen, uzun vadede bunun Türkiye’nin İran’a bağımlılığına karşı bir alternatif olduğuna dikkati çekiyor.
Türkiye, nükleer programında ısrar eden İran’a uygulanan uluslararası yaptırımlar uyarınca, bu ülkeyle petrol ve doğal gaz ticaretini azaltmaya başladı. Uzmanlara göre bu durum da Ankara’nın Iraklı Kürtlerle ekonomik ve siyasi ilişkilerini arttırmasına fırsat tanıyabilir.
Irak’ın kuzeyindeki Kürt yönetimi, Türkiye’ye tankerlerle ham petrol göndermeye başladı. Türkiye’de rafine edilen petrol ürünleri, yine tankerlerle Kürt bölgesine geri gidiyor. Türkiye, Irak’ın kuzey bölgesinden her gün 5 ila 10 tanker ham petrol taşındığını, yakında tanker sayısının günde 100 ila 200’e çıkabileceğini bildirdi.
Bu açıklama ve Kürt yönetimiyle gelişen ticaret, Irak’ta Başbakan Nuri el Maliki hükümetini kızdırdı. Bağdat, Ankara’dan petrol ticaretine derhal son vermesini istedi.
İstanbul Merkezli Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Enstitüsü uzmanı Sinan Ülgen, Ankara’nın Bağdat’ın talebine uymasını beklemediğini söylüyor. Buna iki gerekçe sunan Ülgen, ilk olarak Ankara’nın Maliki hükümetiyle ilişkilerinin sorunlu olmasına dikkati çekiyor. “Türkiye Maliki’yi Irak’ta yönetimi ele geçirmeye çalışmakla suçluyor,” diyen Ülgen ikinci olarak da Ankara’nın Bağdat’la ilişkilerini sürdürmek adına Bölgesel Kürt Yönetimi’nin konumunu tehlikeye atacak adım atmayacağını belirtiyor.
Kuzeydeki doğal kaynakların değerlendirilmesi ve ihracatı, Kürtler ve Bağdat yönetimi arasında büyük bir tartışma konusu. Merkezi hükümet Kürtler’in tek yanlı olarak anlaşma imzalama hakkı olmadığını, petrol kaynaklarının ancak devlete ait boru hatları üzerinden ihraç edilebileceğini savunuyor. Kürtler ise petrol anlaşmaları imzalamak için anayasal hakları olduğunda ısrar ediyor.
Bölgesel Kürt Yönetimi’nin dış politika sorumlusu Felah Mustafa bakır, Irak anayasasını ihlal etmediklerini, yakın bir zamana kadar tek varil petrol üretilemeyen bölgede şimdi günde 175 bin varil petrol ürettiklerini söylüyor.
Tartışmaların büyümesine rağmen Kürt yönetimi, aralarında Amerikan petrol devi Exxon’un da bulunduğu uluslararası petrol şirketleriyle anlaşmalar imzalamaya devam ediyor.
Iraklı Kürtlerin enerji bakanlığına danışmanlık yapan Michael Howard, yerel yönetimin Türkiye’ye petrol satma potansiyelini kullandığını söylüyor. “Türkiye büyüyen bir ekonomi, on yıl sonra dünyanın en büyük on ekonomisi arasına girmeyi hedefliyor,” diyen Howard, Ankara’nın komşuları aracılığıyla enerji güvenliği sağlamaya çalıştığını, aynı zamanda Türkiye’nin ana bir transit güzergah olabileceğini kaydediyor.
Bağdat hükümeti ve Kürt yönetimi yıllardır bir “hidrokarbon yasası” üzerinde çalışıyor. Bağdat hükümeti petrol politikalarının merkezi düzeyde belirlenmesi ve anayasadaki yorumla uyum sağlaması gerektiği görüşünde. Kürtlerse kendi anlaşmalarını imzalamak, kendi boru hatlarını kurmak istiyor.
Siyasi gözlemcilere göre çözüm umutları az. EDAM’dan Sinan Ülgen, Irak’ta yeni hidrokarbon yasası geçse de geçmese de, Ankara’nın Iraklı Kürtlere hayati bir enerji kaynağı olarak bakmaya devam edeceğini söylüyor. Kendi enerji ithalatıyla ilgili kaygıları gidermek isteyen Ankara’nın Irak’ın kuzeyindeki fırsatlara göz diktiğini belirten Ülgen, uzun vadede bunun Türkiye’nin İran’a bağımlılığına karşı bir alternatif olduğuna dikkati çekiyor.
Türkiye, nükleer programında ısrar eden İran’a uygulanan uluslararası yaptırımlar uyarınca, bu ülkeyle petrol ve doğal gaz ticaretini azaltmaya başladı. Uzmanlara göre bu durum da Ankara’nın Iraklı Kürtlerle ekonomik ve siyasi ilişkilerini arttırmasına fırsat tanıyabilir.
