İran'da 22 yaşındaki genç bir kadının ahlak polisi tarafından gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybetmesiyle başlayan protesto gösterileri devam ediyor. Ülkede bugün de polis ve güvenlik güçleri onlarca şehirde göstericilerle çatıştı.
Mahsa Amini İran'ın Kürt kentlerinden Sakkız'da yaşıyordu ve başörtüsünü uygun şekilde örtmediği gerekçesiyle Ahlak Polisi tarafından gözaltına alınmış daha sonra polisin açıklamasına göre kalp krizi geçirmiş ve hastaneye kaldırılmıştı.
Hastendeki tedavisi sırasında hayatını kaybeden Amini'nin ölümü İran sokaklarında 2019'dan bu yana yaşanan en şiddetli protesto görüntülerine yol açtı.
Protestolarda çlü sayısının artmasına ve yetkililerin baskıyı arttırmasına rağmen Twitter'da yayınlanan videolar göstericilerin Tahran, Tebriz, Kerec, Kum, Yezd ve diğer kentlerde polisle çatışmaya devam ettiklerini gösteriyor. Eylemlerde bir yandan da ülkedeki dini yönetimin devrilmesi çağrısı yapılıyor.
Devlet televizyonu da polisin bazı kentlerde göstericilerle çatışmaya girdiğini ve kalabalıkları dağıtmak için biber gazı kullandığını bildirdi.
Sosyal medyada yayınlanan videolar ise protestocuların ''Kadın, Hayat, Özgürlük'' sloganları attığını, kadınların başörtülerini bayrak gibi havada salladıklarını ve yaktıklarını gösteriyor.
Twitter'daki bazı videolarda ''Diktatöre ölüm''' sloganları duyuluyor. Bu sloganların, İran'ın en kıdemli dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'e atfen söylendiği tahmin ediliyor.
Tahran'dan gelen videolardan birinde ''Kız kardeşimi öldürenleri öldüreceğim'' sloganları duyuluyor. 1500tasvir adlı Twitter hesabına göre sokaklar savaş alanına dönmüş durumda.
İnternet kısıtlamaları sürüyor
Twitter'da internet yasaklarını izleyen Netblocks hesabına ve İran içinden kaynaklara göre yetkililer, göstericilerin sosyal medyada video yayınlamasını zorlaştırmak için birçok eyalette internet erişimini kısıtladı.
Bugün Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komisyonu üyesi Ravina Shamdasani, İran'ın dini liderlerine fikir özgürlüğü, ifade özgürlüğü ve barışçı toplanma özgürlüğüne tam saygı göstermeleri çağrısı yaptı.
Shamdasani açıklamasında, yüzlerce kişinin tutuklandığını, bunlar arasında insan hakları savunucuları, avukatlar, sivil toplum aktivistleri ve en az 18 gazetecinin olduğunu bildirdi.
Shamdasani son 11 günde ülkede binlerce kişinin hükümet karşıtı gösterilere katıldığını, güvenlik güçlerinin zaman zaman gerçek mermilerle yanıt verdiğini de söyledi.
Yetkililere göre protestolar sırasında aralarında polisin ve hükümet yanlısı milislerin de olduğu 41 kişi hayatını kaybetti. Ancak İran insan hakları grupları, ölü sayısının daha yüksek olduğunu söylüyor.
İran'daki insan hakları gruplarından Hengaw, son 10 günde 18 kişinin öldüğünü, 898 kişinin yaralandığını, binden fazla Kürt göstericinin de tutuklandığını kaydetti.
Açıklamada ''Pazartesi-Cuma günleri arasında 70'ten fazla kadın İran Kürdistanı'nda tutuklandı. Bunların en az dördü 18 yaşın altında'' denildi.
''İsyancıların yargılanması için mahkemeler kuruluyor''
Devlet destekli medya kuruluşlarına göre İran'da yargı ''isyancı'' olarak nitelendirdiği göstericilerin yargılanması için mahkemeler kurmaya başladı.
Sosyal medyadan ve bazı aktivistler tarafından ülke genelinde grev çağrısı yapılıyor. Birçok üniversite öğretim üyesi, ünlüler ve önde gelen futbolcular, Amini'nin ölümünün ardından başlayan gösterilere sosyal medyadan destek veriyor.
Birçok üniversitede öğrenciler derslere girmeyi reddediyor. Öğrenciler arasındaki protestolar geniş çaplı tutuklamalarla sonlanıyor. Üniversiteler öğrencilerle polis arasında çatışmalara sahne oluyor.
Sosyal medyadaki videolar ve açıklamalar, Reuters haber ajansı tarafından bağımsız kaynaklara henüz doğrulatılamadı.
Tahran, ABD ve Avrupa ülkelerini kargaşayı ''İslam Cumhuriyeti'ni istikrarsızlaştırmak için'' kullanmakla suçluyor.
