BRÜKSEL —
Vize muafiyeti, son yıllarda Türkiye’nin Avrupa Birliği’nden en önemli beklentisi haline geldi. Ankara’nın müzakere sürecinden bile daha fazla önem vermeye başladığı bu hedefe ulaşılması için Türkiye’nin çok sayıda adım atması gerekecek. Bu adımlar, Avrupa Birliği Komisyonu’nun vize muafiyeti için hazırladığı yol haritasında toplandı. Ankara’nın “adil ve uygulanabilir” içeriğe sahip olmasını umduğu belge engelli koşu pistini andıran bir içeriğe sahip.
Birlik ülkelerine yasadışı yollardan girenlerin iadesini düzenleyen geri kabul anlaşmasının (GKA) imzalanıp devreye sokulmasını vize muafiyeti süreci için olmazsa olmaz şart olarak gören AB, bir yandan çok sıkı kuralları metne yansıtırken diğer yandan da oldukça katı bir denetim mekanizmasını devreye sokmaya hazırlanıyor. “Yol haritası” gereği Türkiye belgelerin güvenliği, göç ve sınır kontrolü, kamu düzeni ve güvenliği ile temel haklar konusunda çok sayıda adım atmak durumunda kalacak. Belgede, “vize muafiyetine giden sürecin hızının Türkiye’nin yükümlülüklerini yerine getirmesine bağlı olacağı” vurgusuna yer verilmesi dikkat çekiyor.
Üye ülkelerle imzalanmış mevcut GKA’ların tam ve etkin şekilde uygulanması, Türkiye ile Avrupa Birliği arasında parafe edilen GKA’nın onaylanması, Türk vize politikasının Avrupa Birliği müktesebatına uyumlu hale getirilmesi, ayrımcılık yapmaksızın tüm Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşlarına vize muafiyeti tanınması Türkiye’nin atması gereken adımlardan sadece bazıları.
Türkiye üzerinden yasa dışı yollarla AB ülkelerine giren üçüncü ülke vatandaşlarının iadesini öngören GKA’nın imzalanıp onaylanması Brüksel açısından süreç için olmazsa olmaz şartların başını çekiyor. Ankara ise parafe ettiği bu belgeyi imzalamak için öncelikle yol haritasını inceleyecek. Belgenin beklentileri karşıladığına ve vize muafiyeti hedefine ulaşılmasını sağlayacağına kanaat getirilmesi halinde Türkiye, GKA'yı imzalama yoluna gidecek.
İmza, vize sürecinin sonu değil başlangıcı olacak. Türkiye, imzayı takip eden 3 yıl boyunca GKA'yı uygulamama hakkına sahip. AB ise vize muafiyeti tanımak için GKA'nın uygulanmasını görmek istiyor. Uygulamanın yeterli olup olmadığını görmek için ise Brüksel'in 2-2.5 yıl süreye ihtiyacı var. Türkiye'nin "3 yıl hakkını" kullanması halinde normal şartlarda 2018 civarında bitmesi öngörülen teknik sürecin sonunda vize muafiyeti kararı oybirliğiyle değil nitelikli çoğunluk ilkesi temelinde verilecek.
Türkiye süreçle ilgili politikasını, "yazılı taahhüde yazılı, sözlü taahhüde sözlü taahhüt, uygulamaya, uygulama" olarak belirlerken AB'den, "Ankara üzerine düşenleri ne kadar çabuk yerine getirirse Brüksel'de kendi üzerine düşenleri aynı hızla yerine getireceği" mesajı veriliyor.
Balkan ülkelerine vize muafiyeti uygulamasının sorun yaratması ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinin bu uygulamadan vazgeçilmesi çağrılarını yoğunlaştırdığı bir dönemde hazırlanan yol haritası sıkı bir denetim mekanizmasına sahip olacak. Asıl olarak Komisyon tarafından yürütülecek süreçte Birlik ülkeleri tam müdahil olacak. Bu çerçevede üye ülkelerin uzmanları da devrede olacak. Europol, Eurojust, Frontex gibi ilgili Avrupa Birliği ajanslarının uzmanlığına başvurulabilecek. Komisyon, GKA konusunda Avrupa Birliği Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’na raporlar sunacak. Birlik adalet ve içişleri bakanları altı ayda bir durum değerlendirmesi yapacak. Değerlendirmede üye ülke vatandaşlarının Türkiye’ye vizesiz seyahat olanakları, vize başvurusu ve Schengen Bölgesi'ne girmesi reddedilen Türk vatandaşlarının oranı, Türk vatandaşlarının sığınma talebi oranı ve reddedilen geri kabul başvurularının sayısı gibi unsurlar da dikkate alınacak.
Birlik ülkelerine yasadışı yollardan girenlerin iadesini düzenleyen geri kabul anlaşmasının (GKA) imzalanıp devreye sokulmasını vize muafiyeti süreci için olmazsa olmaz şart olarak gören AB, bir yandan çok sıkı kuralları metne yansıtırken diğer yandan da oldukça katı bir denetim mekanizmasını devreye sokmaya hazırlanıyor. “Yol haritası” gereği Türkiye belgelerin güvenliği, göç ve sınır kontrolü, kamu düzeni ve güvenliği ile temel haklar konusunda çok sayıda adım atmak durumunda kalacak. Belgede, “vize muafiyetine giden sürecin hızının Türkiye’nin yükümlülüklerini yerine getirmesine bağlı olacağı” vurgusuna yer verilmesi dikkat çekiyor.
Üye ülkelerle imzalanmış mevcut GKA’ların tam ve etkin şekilde uygulanması, Türkiye ile Avrupa Birliği arasında parafe edilen GKA’nın onaylanması, Türk vize politikasının Avrupa Birliği müktesebatına uyumlu hale getirilmesi, ayrımcılık yapmaksızın tüm Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşlarına vize muafiyeti tanınması Türkiye’nin atması gereken adımlardan sadece bazıları.
Türkiye üzerinden yasa dışı yollarla AB ülkelerine giren üçüncü ülke vatandaşlarının iadesini öngören GKA’nın imzalanıp onaylanması Brüksel açısından süreç için olmazsa olmaz şartların başını çekiyor. Ankara ise parafe ettiği bu belgeyi imzalamak için öncelikle yol haritasını inceleyecek. Belgenin beklentileri karşıladığına ve vize muafiyeti hedefine ulaşılmasını sağlayacağına kanaat getirilmesi halinde Türkiye, GKA'yı imzalama yoluna gidecek.
İmza, vize sürecinin sonu değil başlangıcı olacak. Türkiye, imzayı takip eden 3 yıl boyunca GKA'yı uygulamama hakkına sahip. AB ise vize muafiyeti tanımak için GKA'nın uygulanmasını görmek istiyor. Uygulamanın yeterli olup olmadığını görmek için ise Brüksel'in 2-2.5 yıl süreye ihtiyacı var. Türkiye'nin "3 yıl hakkını" kullanması halinde normal şartlarda 2018 civarında bitmesi öngörülen teknik sürecin sonunda vize muafiyeti kararı oybirliğiyle değil nitelikli çoğunluk ilkesi temelinde verilecek.
Türkiye süreçle ilgili politikasını, "yazılı taahhüde yazılı, sözlü taahhüde sözlü taahhüt, uygulamaya, uygulama" olarak belirlerken AB'den, "Ankara üzerine düşenleri ne kadar çabuk yerine getirirse Brüksel'de kendi üzerine düşenleri aynı hızla yerine getireceği" mesajı veriliyor.
Balkan ülkelerine vize muafiyeti uygulamasının sorun yaratması ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinin bu uygulamadan vazgeçilmesi çağrılarını yoğunlaştırdığı bir dönemde hazırlanan yol haritası sıkı bir denetim mekanizmasına sahip olacak. Asıl olarak Komisyon tarafından yürütülecek süreçte Birlik ülkeleri tam müdahil olacak. Bu çerçevede üye ülkelerin uzmanları da devrede olacak. Europol, Eurojust, Frontex gibi ilgili Avrupa Birliği ajanslarının uzmanlığına başvurulabilecek. Komisyon, GKA konusunda Avrupa Birliği Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’na raporlar sunacak. Birlik adalet ve içişleri bakanları altı ayda bir durum değerlendirmesi yapacak. Değerlendirmede üye ülke vatandaşlarının Türkiye’ye vizesiz seyahat olanakları, vize başvurusu ve Schengen Bölgesi'ne girmesi reddedilen Türk vatandaşlarının oranı, Türk vatandaşlarının sığınma talebi oranı ve reddedilen geri kabul başvurularının sayısı gibi unsurlar da dikkate alınacak.
