Türkiye’de yükselen döviz kurları, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “yeni bir modele geçiyoruz” mesajı ABD’de hem Türk hem de Amerikalı yatırımcılar arasında da tartışılıyor. ABD’de faaliyet gösteren Türk ve Amerikan şirketlerinin yanısıra Türkiye’den de birçok sanayi ve ticaret odasının da üyeleri arasında olduğu Türk Amerikan Sanayi ve Ticaret Odası (TACCI) Başkanı Ali Koçak, son gelişmeleri VOA Türkçe’ye değerlendirdi.
Ali Koçak, Türkiye’ye Amerikalı yatırımcıların gitmeme nedeninin ülkedeki hukuk sistemine güvensizlikleri olduğunu belirtti ve Türkiye’de yeni belirlenen ekonomik planın başarılı olması için de reformların yapılması gerektiğini kaydetti. Koçak, Amerikalı yatırımcıların Türkiye’ye yatırım yapma konusundaki endişelerini iki yıl önce hazırladığı bir raporla üst düzey yetkililere ilettiğini belirtti. Koçak, Türk ihracatçılarının kur farkları nedeniyle ürün fiyatlarının düşmesiyle ABD’ye ihracat yapmak için de harekete geçtiğini ifade etti.
Koçak, Türkiye’deki ekonominin bu duruma gelmesinde iç sorunların dışında bölgesel sorunların da etkisinin olduğunu belirterek, “Türk milleti ve Türkiye, tarihi boyunca büyük sıkıntılardan geçmiştir ama hep bu sıkıntılardan daha da güçlenerek çıkmıştır. Eğer bölgedeki ülkelere bakarsak Türkiye bu haliyle bile diğer ülkelere göre daha güçlü ve istikrarlı bir durumdadır. Ancak Türkiye son yıllarda ciddi sıkıntılar yaşıyor. Türkiye bölgede yalnız bırakıldı. Amerika’ya da biraz sitem etmek lazım bu konuda. Amerika, Türkiye’yi Rusya’ya karşı yalnız bıraktı. Suriye’de, Libya’da her yerde Rusya’ya karşı tek başına kaldı. Bir NATO üyesi Türkiye’ye daha fazla destek verilmeliydi. Büyük bir mülteci akınını tek başına karşılamak zorunda kaldı. Tabi tüm bu dış gelişmeler Türkiye’de negatif etkiler yarattı” dedi.
“Çin’e karşı alternatif üretim merkezi olup yatırımcı çekmek istiyorlar”
Türkiye’deki hükümetin yeni ekonomik modelinin kısa ve uzun vadede etkilerinin farklı olabileceğini belirten Koçak, “Türkiye son günlerde maalesef çok yoğun bir ekonomik sıkıntıdan geçiyor. Şimdi Türkiye yeni bir ekonomik model oluşturmaya çalışıyor. Tabi bu model kısa vadede toplum üzerinde olumsuz etkiler yarattı. Anladığım kadarıyla Türkiye, Çin modelini uygulamaya çalışıyor. Türkiye’deki döviz kuru artışıyla işçiliği düşürüp Çin’e karşı bir alternatif üretim merkezine dönüşerek rekabet oluşturmak istiyor. Ancak böyle bir modelin hem kısa vadede hem de uzun vadede etkileri oluyor. Kısa vadede negatif etkisi şu an hissedildiği gibi hemen etkisini gösteriyor. Belki uzun vadede olumlu etkisi olur ve Türkiye büyük bir üretim merkezine dönüşür. Türkiye hem üretim merkezi haline gelip hem de yatırımcıları çekmek istiyor. Ancak bunu gerçekleştirmek için ülkede bir taraftan da şimdiye kadar siyasiler tarafından yapılan hataların düzeltilmesi için reformlar şart” diye konuştu.
“Amerikalı yatırımcıların endişeleri giderilmeli”
Koçak, Amerikan şirketlerinin Türkiye’ye bu dönemde yatırım yapması için bazı endişelerinin giderilmesi gerektiğini belirterek, “Amerikalı yatırımcılar bize Türkiye’ye yatırım yapmalarını önerdiğimizde, ‘Biz ticaret yapıyoruz. Tamam Türkiye’de yatırım yapalım. Ticaret neticesinde kazanırız da kaybederiz. Ancak oradaki hukuk siteminin doğru işlemediği yönünde endişelerimiz var. İşlerimiz Türkiye’de ters giderse Türkiye’de hakkımızı nasıl ararız. Yatırım yapmamamızın en büyük sebebi hukuk sistemidir’ diye endişelerini dile getiriyorlar. Aşırı bürokrasi, yavaş ilerleyen yargı sistemi, tutarsız bir şekilde uygulanan vergiler ve yasal ve düzenleyici ortamda yapılan sık sık değişiklikler yabancı yatırımcıları ürkütüyor. Daha şeffaf, eşit, adil ve modern bir yatırım ve iş ortamı yaratacak yapısal reformlar düzenlenmesini bekliyorlar. Böyle bir uzun vadeli modele geçilecekse şimdiye kadar yapılan hatalardan ders çıkartmalıyız. Liyakate, şeffaflığa ve adalete daha fazla önem vermeliyiz. Önemli görevlere liyakatli insanlar getirilmeli. İşi bilen işin ehli olan insanların görevlendirilmesi gerekir. Türkiye’deki kur etkisinin negatif etkileri hissedilirken bir taraftan da son ekonomik gelişmelerin ardından Türk ihracatçılar bizimle bir süredir temas halindeler. Türkiye’deki kur artışları nedeniyle ürünlerin fiyatlarının düşmesi sonrasında özellikle inşaat sektörü olmak üzere bazı Amerikan firmaları Türk ürünlerine ilgi göstererek ithal etmek istediklerini belirtiler” ifadelerini kullandı.
